جایابی بر مبنای پژواک

دانشنامه آزاد فارسی

جایابی بر مبنای پژواک (echolocation)
روشی برای تعیین موقعیت اشیاء با استفاده از صوت. برخی جانوران، ازجمله خفاش ها۱، دولفین ها۲، و نهنگ ها۳، آن را به کار می برند. جانور امواج صوتی را با شدتی در حد بسامدهای فراصوتی، ورای محدودۀ شنوایی انسان، پخش می کند و سپس، برای تعیین جای دقیق شیء به انعکاس صدا، ناشی از برخورد آن با اشیاء، گوش می دهد. جای شیء ممکن است با تفاوت زمانی بین صدای پخش شده و بازگشت آن به شکل پژواک تعیین شود. هرگاه قدرت بینایی جانور ضعیف باشد، جایابی برمبنای پژواک ارزش بسیار دارد. برخی از گونه های پرندگان، از جمله پرندگان غارنشین، نظیر برخی از گونه های مرغ دم دراز و پرندگان شب پرواز، برمبنای پژواک جایابی می کنند. محدودۀ بسامد صدای خفاش هایی که با پژواک جایابی می کنند حدود ۲۰ تا ۱۲۵ کیلوهرتز است. گونه های بسیاری نیز الگوی صدایی ویژه و شناسایی شدنی ایجاد می کنند. خفاش ها از نظر نوع استفاده از جایابی برمبنای پژواک با هم متفاوت اند. برخی امواج صوتی صافی تولید می کنند که ۱۵۰ میلی ثانیه دوام می آورند، در حالی که برخی از مجموعه «جیرجیرهای» کوتاه تری استفاده می کنند. امواج صوتی بسته به گونه ممکن است از خلال دهان یا سوراخ های بینی خارج شود. جایابی برمبنای پژواک نخستین بار در دهۀ ۱۹۳۰ توصیف شد، هرچند زیست شناس ایتالیایی، لازارو اسپالانزانی۴ (۱۷۹۹ـ۱۷۲۹)، آن را شناخته بود.BotsDolphinsWhalesLazzaro spallanzani

پیشنهاد کاربران

بپرس