جان فون نویمان ( مجاری: von Neumann János, انگلیسی: John von Neumann، با نام اصلی یانوش فون نویمان زادهٔ ۲۸ دسامبر ۱۹۰۳ در بوداپست – درگذشتهٔ ۸ فوریه ۱۹۵۷ در واشینگتن، دی. سی. ) ریاضی دان و دانشمند آمریکایی مجاری تبار بود. وی سهم بزرگی در رشته های گوناگون، شامل ریاضیات ( بنیان های ریاضیات، آنالیز ریاضی، نظریه ارگودیک، هندسه، نظریه گروه ها، نظریه ماتریس، نظریه نمایش، نظریه اندازه و توپولوژی ) ، فیزیک ( مکانیک کوانتومی، هیدرودینامیک، بالستیک، فیزیک هسته ای و مکانیک آماری کوانتومی ) ، اقتصاد ( نظریه بازی ها ) ، علوم کامپیوتر ( معماری فون نویمان، بهینه سازی خطی، ماشین های خودهمانندساز و محاسبات تصادفی ) و آمار داشت. او پیشگام استفاده از نظریه عمل گرها در مکانیک کوانتوم و ارتقای آنالیز تابعی، و یکی از دست اندرکاران پروژه منهتن و مؤسسه مطالعات پیشرفته در دانشگاه پرینستون ( یکی از اندک منصوب شدگان ) بود که به ساخت اولین بمب اتمی انجامید. وی همچنین از نخستین کسانی است که در طراحی و ساخت نخستین کامپیوتر، به نام انیاک، سهمی بزرگ داشت. او هسته نظریه بازی و مفهوم اتوماتای سلولی را پی ریخت. ساختار خودجایگزین گری آنالیز ریاضی فون نویمان، مقدمه ای بر کشف ساختار دی ان ای شد. او در مروری کوتاه بر زندگی کاری اش، در آکادمی ملی علوم گفت: «فکر می کنم اساسی ترین کارهای من، بر روی مکانیک کوانتوم در سال ۱۹۲۶ در گوتینگن، و پیرو آن در سال های ۱۹۲۷–۱۹۲۹ در برلین، همچنین بر روی شکل های گوناگون نظریه عمل گرها در برلین در ۱۹۳۰ و در پرینستون در ۱۹۳۵– ۱۹۳۹ و روی نظریه ارگودیک در پرینستون در ۱۹۳۱– ۱۹۳۲بود. »
... [مشاهده متن کامل]
فون نویمان با همکاری فیزیک دان نظری آمریکایی، ادوارد تلر و ریاضی دان لهستانی استنی سواف اولام، گام های کلیدی در فیزیک هسته ای شامل واکنش های هم جوشی هسته ای در گرما و بمب هیدروژنی برداشت. او ۱۵۰ مقاله نوشت؛ ۶۰ مقاله در ریاضیات محض، ۲۰ مقاله در فیزیک، و ۶۰ مقاله در ریاضیات کاربردی. آخرین کار او، زمانی که در بیمارستان بستری بود، یک نسخه دست نویس ناتمام بود که چندی بعد در کتاب رایانه و مغز منتشر شد.
یانوش لایوش فون نویمان در خانواده ای یهودی، ثروتمند، فرهنگی و ناپایبند به دین زاده شد. نام او به انگلیسی، جان لوئیس بود. ماکس نویمان، پدر او، بانک دار موفقی بود که دکترای حقوق داشت، با سه پسر، که یانوش بزرگترین آن ها بود. خانواده نویمان در آپارتمانی سه طبقهٔ با پدربزرگ مادری او، یاکاب کان، زندگی می کردند. چهار نفر از دختران کان در این آپارتمان زندگی می کردند؛ بنابراین، دیگر کودکان ساختمان، خاله زاده های یانوش بودند. این خانواده بزرگ برای فراگیری زبان فرزندانشان، معلم های سرخانهٔ آلمانی و فرانسوی داشتند. او از کودکی، هوش و حافظه شگفت انگیزی داشت؛ در شش سالگی، دو عدد ۸ رقمی را ذهنی برهم تقسیم می کرد و در هشت سالگی با حساب دیفرانسیل و انتگرال آشنا بود. ۱۹۱۱، فون نویمان به دبیرستان آلمانی زبان کلیسای لوتران، فاشوری در بوداپست وارد شد. در ۱۵ سالگی، مطالعه در حساب دیفرانسیل و انتگرال پیشرفته را زیر نظر گابور سگو، آنالیزدان مشهور آغاز کرد. در نخستین دیدار آن ها، او از استعداد ریاضی فون نویمان بسیار شگفت زده شد و هفته ای دو بار برای آموزش این نوجوان نابغه به خانه نویمان ها می رفت. فون نویمان در ۱۹ سالگی دو مقاله مهم در ریاضیات منتشر کرد که یکی از آن ها، تعریف مدرن تری از اعداد ترتیبی به دست می داد، و چندی بعد جایگزین تعریف گئورگ کانتور شد. او در ۲۲ سالگی از دانشگاه پازمانی پتر بوداپست، دکترای ریاضیات گرفت، و هم زمان به درخواست پدرش در دنبال کردن صنعت و در پی آن، وقت گذاشتن در کار تجارت، در رشته مهندسی شیمی از انستیتو تکنولوژی فدرال زوریخ دیپلم گرفت.
... [مشاهده متن کامل]
فون نویمان با همکاری فیزیک دان نظری آمریکایی، ادوارد تلر و ریاضی دان لهستانی استنی سواف اولام، گام های کلیدی در فیزیک هسته ای شامل واکنش های هم جوشی هسته ای در گرما و بمب هیدروژنی برداشت. او ۱۵۰ مقاله نوشت؛ ۶۰ مقاله در ریاضیات محض، ۲۰ مقاله در فیزیک، و ۶۰ مقاله در ریاضیات کاربردی. آخرین کار او، زمانی که در بیمارستان بستری بود، یک نسخه دست نویس ناتمام بود که چندی بعد در کتاب رایانه و مغز منتشر شد.
یانوش لایوش فون نویمان در خانواده ای یهودی، ثروتمند، فرهنگی و ناپایبند به دین زاده شد. نام او به انگلیسی، جان لوئیس بود. ماکس نویمان، پدر او، بانک دار موفقی بود که دکترای حقوق داشت، با سه پسر، که یانوش بزرگترین آن ها بود. خانواده نویمان در آپارتمانی سه طبقهٔ با پدربزرگ مادری او، یاکاب کان، زندگی می کردند. چهار نفر از دختران کان در این آپارتمان زندگی می کردند؛ بنابراین، دیگر کودکان ساختمان، خاله زاده های یانوش بودند. این خانواده بزرگ برای فراگیری زبان فرزندانشان، معلم های سرخانهٔ آلمانی و فرانسوی داشتند. او از کودکی، هوش و حافظه شگفت انگیزی داشت؛ در شش سالگی، دو عدد ۸ رقمی را ذهنی برهم تقسیم می کرد و در هشت سالگی با حساب دیفرانسیل و انتگرال آشنا بود. ۱۹۱۱، فون نویمان به دبیرستان آلمانی زبان کلیسای لوتران، فاشوری در بوداپست وارد شد. در ۱۵ سالگی، مطالعه در حساب دیفرانسیل و انتگرال پیشرفته را زیر نظر گابور سگو، آنالیزدان مشهور آغاز کرد. در نخستین دیدار آن ها، او از استعداد ریاضی فون نویمان بسیار شگفت زده شد و هفته ای دو بار برای آموزش این نوجوان نابغه به خانه نویمان ها می رفت. فون نویمان در ۱۹ سالگی دو مقاله مهم در ریاضیات منتشر کرد که یکی از آن ها، تعریف مدرن تری از اعداد ترتیبی به دست می داد، و چندی بعد جایگزین تعریف گئورگ کانتور شد. او در ۲۲ سالگی از دانشگاه پازمانی پتر بوداپست، دکترای ریاضیات گرفت، و هم زمان به درخواست پدرش در دنبال کردن صنعت و در پی آن، وقت گذاشتن در کار تجارت، در رشته مهندسی شیمی از انستیتو تکنولوژی فدرال زوریخ دیپلم گرفت.
