جامعه ملل یا مجمع اتفاق ملل سازمانی میان دولتی بود که در دهم ژانویهٔ ۱۹۲۰ در پی کنفرانس صلح پاریس ( که رسماً به جنگ جهانی اول پایان داد ) تأسیس شد. بعد از جنگ جهانی دوم سازمان ملل متحد تأسیس و جایگزین جامعه ملل شد. اهداف این سازمان، چنان که در میثاق آن آمده است، جلوگیری از وقوع جنگ از طریق امنیت دسته جمعی، خلع سلاح، و حل اختلاف های بین المللی از راه مذاکره و حکمیّت بود. ۴۲ کشور عضو مؤسس جامعهٔ ملل بودند و حداکثر تعداد اعضای آن ( از ۲۸ سپتامبر ۱۹۳۴ تا ۲۳ فوریه ۱۹۳۵ ) به ۵۸ کشور می رسید.
... [مشاهده متن کامل]
جامعهٔ ملل سه رکن اصلی با نام های مجمع عمومی، شورای اجرایی، و دبیرخانه داشت. جامعه همچنین دو بال اساسی ( دیوان دائمی دادگستری بین المللی و سازمان بین المللی کار ) داشت که اساس نامهٔ آن ها را ارکان سه گانه تصویب کرده بودند؛ چندین نهاد و کمیسیون تخصصی دیگر نیز تحت سرپرستی جامعهٔ ملل به کار مشغول بودند، که برخی از آن ها عبارت بودند از: سازمان بهداشت، کمیسیون قیمومتها، کمیته بین المللی همکاری اندیشمندانه، هیئت مرکزی دائمی افیون، کمیساریای پناهندگان، کمیتهٔ برده داری، و کمیتهٔ مطالعهٔ مقام قانونی زنان. همچنین جامعه بر قیمومت قدرت های متفقین بر مستعمرات سابق امپراتوری های آلمان و عثمانی نظارت می کرد و علاوه بر حل مناقشات ارضی و اختلافات بین المللی دیگر، کنترل برخی مناطق تصریح شده در معاهده ورسای را برعهده داشت. مقر رسمی جامعهٔ ملل در کاخ ملل، واقع در شهر ژنو در کشور سوئیس بود.
آخرین کشوری که به عضویت این سازمان درآمد پادشاهی مصر بود. بااین که رئیس جمهور آمریکا وودرو ویلسون از مبتکران تأسیس جامعهٔ ملل بود، به دلیل مخالفت سنا و سیاست انزواطلبی، آمریکا هیچ گاه به این سازمان نپیوست. این امر قدرت سازمان را محدود ساخت. در سال ۱۹۳۳ امپراتوری ژاپن تصمیم مجمع عمومی را دربارهٔ تخلیه ایالت منچوری نپذیرفت و در مارس همان سال جامعه ملل را ترک گفت. در اکتبر آن سال نیز آلمان نازی کنفرانس جهانی خلع سلاح و جامعه ملل را به بهانه نامساوی بودن حقوق این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی ترک کرد. در سال ۱۹۳۴ عدم واکنش جامعه ملل نسبت به حمله ایتالیا به حبشه بی ثمری جامعه ملل در حفظ امنیت جهانی را بیش ازپیش به نمایش گذاشت. در سال ۱۹۳۹ هم شوروی به خاطر حمله به فنلاند از این سازمان اخراج شد.
جامعه ملل موفقیت ها و شکست هایی داشت. این سازمان توانست قدم هایی در راه تقویت حاکمیت قانون در سراسر جهان و مفهوم امنیت دسته جمعی و مقابله با بیماری هایی همه گیر، برده داری، کار کودکان، و ستم های استعمارگران بردارد و حقوق پناهجویان و کارگران را بهبود بخشد، ولی نتوانست به هدف اصلی خود، یعنی جلوگیری از یک جنگ جهانی دیگر دست یابد. پس از پایان جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۶ میلادی، متفقین تصمیم به انحلال این سازمان و جایگزینی آن با سازمان ملل متحد گرفتند. سازمان ملل برخی از نهادهای جامعهٔ ملل را نیز به ارث برد.
... [مشاهده متن کامل]
جامعهٔ ملل سه رکن اصلی با نام های مجمع عمومی، شورای اجرایی، و دبیرخانه داشت. جامعه همچنین دو بال اساسی ( دیوان دائمی دادگستری بین المللی و سازمان بین المللی کار ) داشت که اساس نامهٔ آن ها را ارکان سه گانه تصویب کرده بودند؛ چندین نهاد و کمیسیون تخصصی دیگر نیز تحت سرپرستی جامعهٔ ملل به کار مشغول بودند، که برخی از آن ها عبارت بودند از: سازمان بهداشت، کمیسیون قیمومتها، کمیته بین المللی همکاری اندیشمندانه، هیئت مرکزی دائمی افیون، کمیساریای پناهندگان، کمیتهٔ برده داری، و کمیتهٔ مطالعهٔ مقام قانونی زنان. همچنین جامعه بر قیمومت قدرت های متفقین بر مستعمرات سابق امپراتوری های آلمان و عثمانی نظارت می کرد و علاوه بر حل مناقشات ارضی و اختلافات بین المللی دیگر، کنترل برخی مناطق تصریح شده در معاهده ورسای را برعهده داشت. مقر رسمی جامعهٔ ملل در کاخ ملل، واقع در شهر ژنو در کشور سوئیس بود.
آخرین کشوری که به عضویت این سازمان درآمد پادشاهی مصر بود. بااین که رئیس جمهور آمریکا وودرو ویلسون از مبتکران تأسیس جامعهٔ ملل بود، به دلیل مخالفت سنا و سیاست انزواطلبی، آمریکا هیچ گاه به این سازمان نپیوست. این امر قدرت سازمان را محدود ساخت. در سال ۱۹۳۳ امپراتوری ژاپن تصمیم مجمع عمومی را دربارهٔ تخلیه ایالت منچوری نپذیرفت و در مارس همان سال جامعه ملل را ترک گفت. در اکتبر آن سال نیز آلمان نازی کنفرانس جهانی خلع سلاح و جامعه ملل را به بهانه نامساوی بودن حقوق این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی ترک کرد. در سال ۱۹۳۴ عدم واکنش جامعه ملل نسبت به حمله ایتالیا به حبشه بی ثمری جامعه ملل در حفظ امنیت جهانی را بیش ازپیش به نمایش گذاشت. در سال ۱۹۳۹ هم شوروی به خاطر حمله به فنلاند از این سازمان اخراج شد.
جامعه ملل موفقیت ها و شکست هایی داشت. این سازمان توانست قدم هایی در راه تقویت حاکمیت قانون در سراسر جهان و مفهوم امنیت دسته جمعی و مقابله با بیماری هایی همه گیر، برده داری، کار کودکان، و ستم های استعمارگران بردارد و حقوق پناهجویان و کارگران را بهبود بخشد، ولی نتوانست به هدف اصلی خود، یعنی جلوگیری از یک جنگ جهانی دیگر دست یابد. پس از پایان جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۶ میلادی، متفقین تصمیم به انحلال این سازمان و جایگزینی آن با سازمان ملل متحد گرفتند. سازمان ملل برخی از نهادهای جامعهٔ ملل را نیز به ارث برد.
