جامع هرات. [ م ِ ع ِ هََ ] ( اِخ ) مسجدی است در هرات. مؤلف مرآت البلدان آرد: مسجد مابین دروازه خوش و هرات واقع شده و موضعی که مسجد در آن بنا شده از بهترین نقاط شهراست. بهمین جهت مسجد را در وسط شهر نساخته و در محل مزبور بنا کرده اند. بانی اول مسجد سلطان ابوالفتح محمد سام بود و قبل از اتمام درگذشته و پس از وی پسرش سلطان غیاث الدین محمود در 597 هَ.ق. آن را به اتمام رسانید. و در حمله مغول رو به خرابی نهاد و ملک غیاث الدین کرت بمرمت آن کوشید و پس از آن ملک معزالدین در تزیینات آن مبالغه کرد. بعدها امیر جلال الدین فیروزشاه در آن مرمتی کرد و در زمان سلطان حسین میرزای گورگانی که مسجد رو به خرابی رفته بود، امیر علی شیر وزیر سلطان حسین میرزا در سال 903 هَ. ق. بطرزی بهتر و عالی تر از اول بنا کرد و در تزیین آن بسیارکوشید و در ماده تاریخ آن قطعاتی گفته اند که از همه صحیح تر «مرمت کرد» میباشد. موضعی که مسجد در آن بناشده هفتصد و بیست و هفت ذرع مضروبی و مشتمل بر چهارصد و شصت گنبد و صد و سی رواق و چهارصد و چهل و چهارپیل پایه است. ( از مرآت البلدان ج 4 صص 122 - 124 ).
