جام عدل

جامِ عَدل
(یا: کأس العدل) ظرفی که هر گاه تا حد معینی مایعی در آن ریخته شود در ظرف می ماند، ولی با افزودن حتی یک قطرۀ بیشتر همۀ مایع ظرف خالی می شود. این دستگاه، که بنا به قراین در بین قرن های ۳ تا ۱۰ق موجود بوده، عبارت است از ظرفی که یک لولۀ سر باز از تَهِ آن می گذرد و به ظرف لحیم می شود. به این لوله، لولۀ سربسته ای لحیم می شود که وارونه روی آن قرار دارد و سرِ باز آن با کف ظرف فاصلۀ کمی دارد. وقتی مایعی در ظرف بریزند تا لبۀ بالایی لولۀ سر باز بالا می آید، اما چنانچه بیش از این مایع به ظرف اضافه شود، همۀ مایع درون ظرف از آن خارج می شود. علت خروج مایع خلأ نسبی ای است که در بالای لولۀ سربسته ایجاد می شود. طرز کار این دستگاه را نخست بنوموسی (نیمه اول قرن ۳ق) در کتاب حِیَل خود، و پس از آنان دیگران شرح داده اند.