جاحظ عمرو بن بحر

[ویکی نور] ابوعثمان عمر بن بحر معروف به جاحظ، متکلم و ادیب معتزلی در بصره زاده شد.در تعیین تاریخ ولادت او بین سال های 146،150 و 160ق اختلاف نظر وجود دارد.وی در لغت و ادبیات شاگرد ابوعبیده، اصمعی و ابوزید انصاری و در کلام شاگرد نظّام و مصاحب و هم مباحثۀ حنین بن اسحاق و سلمویه می باشد.جاحظ گرایش سیاسی مشخصی نداشت و غالبا تابع جریان های حاکم بود. کتابهای خود را به درباریان تقدیم کرده، صله می گرفت و تا آخر عمر به این روش ارتزاق نمود.او در جوانی در بغداد و مدتی نیز در سامرا اقامت کرد و سپس به بصره بازگشت، همچنین به دمشق و انطاکیه نیز سفر کرد. جاحظ دارای هوش بسیار و حافظه ای قوی بود. به گفته مبرّد، وی شیفتۀ مطالعه بود و وقتی کتابی به دست می گرفت تا تمام آن را نمی خواند کنارش نمی گذاشت. جاحظ در کلام، ادبیات عرب، حدیث، تفسیر، تاریخ و حتی علوم طبیعی سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تألیف بود.وی توان آن را داشت که بصورت مستدل با زیرکی به اثبات مطلبی بپردازد و سپس با همان روش به ردّ آن اقدام نماید. جاحظ به دروغ پردازی شهرت داشت و احادیث را به سخره می گرفت. خواهرزاده اش،یموت بن مزرّع او را بی دین خوانده است. با وجود این گفته اند کتابهایش دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آنها تناسب معنا و لفظ از هرنوعی(عامیانه، ادبی و غیره)حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات، نقش مهمی در روشن سازی اذهان دارد.جاحظ به محتوای برخی آثاری که می نگاشت هیچگونه اعتقادی نداشت و صرفا در قبال پولی که دریافت می کرد به نگارش آنها اقدام می نمود. کتاب «العثمانیه» که بعداً خود مؤلف نقض آن را نوشت و نیز «کتاب النساء» که در برتری زنان نوشته از این دسته اند. از جاحظ بیش از صد اثر برجای مانده که به موضوعات مختلف دینی، سیاسی، تاریخی، علم اخلاق، پیشه ها و اصناف، حیوانات، جغرافیا، جدل، بازیها، قصه و غیره می پردازد.
جاحظ در محرم سال 255 یا 256ق بر اثر بیماری فلج و نقرس در بصره درگذشت.
شرح علی المائة کلمة لأمیرالمومنین علی بن أبی طالب علیه السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط)
البرصان و العرجان و العمیان و الحولان