ثَلّایی مَقبَلی، شیخ صالح (یمن ۱۰۴۷ـ۱۱۰۸ق)
فقیه مجتهد و متکلم شیعی. در قریۀ مَقبَل از نواحی کوکبان یمن به دنیا آمد و در شهر ثَلّا بالید. بعد به صَنعا رفت و از علمای زیدیه بهره برد، اما به سبب جدل های علمی با بزرگان زیدیه ناگزیر به مکه رفت و با داعیۀ اصلاح طلبی اسلامی به مبارزات خود ادامه داد. قیام وی آن گاه به اوج رسید که اثری به نام العِلْمُ الشّامِخ فی ایثارِ الحَقِّ الردِ علی الآباءِ و المَشایخ و کتابی به نام الاَرْواحُ النَّوافِخ لآثار ایثار و الآباء و المشایخ را در پاسخ به اعتراض شیخ محمد بن عبدالرسول مدنی نوشت و از این روی علمای مکه او را به کفر و زندقه متهم کردند و چندبار تا اعدام او پیش رفتند. ثلایی در نقد و رد فقها، اهل حدیث، صوفیه، معتزله و اشعریه رسالاتی نوشت. با زیدیۀ جارودیۀ یمن مشاجراتی داشت که به هجو منجر شد. گرایش به عقل و باب اجتهاد را جایگزین حدیث و قیاس می دانست و این آشکارا پیروی از شیعۀ امامیه بود. از دیگر آثارش: الاَبحاثُ المُسَدَّدَة فی مسائل المتعدِّدَه؛ اَلْاِتحافُ لِطَلَبَة الکشّاف؛ حُبُ الْغَمامَ علی بُلوغِ المَرام؛ المنار فی المُختار من جواهِرِ البَحرِ الزَّخار در فقه؛ نَجاحُ الطّالِب علی مُختصرِ ابن الحاجب در اصول فقه؛ دیوان شعر.
فقیه مجتهد و متکلم شیعی. در قریۀ مَقبَل از نواحی کوکبان یمن به دنیا آمد و در شهر ثَلّا بالید. بعد به صَنعا رفت و از علمای زیدیه بهره برد، اما به سبب جدل های علمی با بزرگان زیدیه ناگزیر به مکه رفت و با داعیۀ اصلاح طلبی اسلامی به مبارزات خود ادامه داد. قیام وی آن گاه به اوج رسید که اثری به نام العِلْمُ الشّامِخ فی ایثارِ الحَقِّ الردِ علی الآباءِ و المَشایخ و کتابی به نام الاَرْواحُ النَّوافِخ لآثار ایثار و الآباء و المشایخ را در پاسخ به اعتراض شیخ محمد بن عبدالرسول مدنی نوشت و از این روی علمای مکه او را به کفر و زندقه متهم کردند و چندبار تا اعدام او پیش رفتند. ثلایی در نقد و رد فقها، اهل حدیث، صوفیه، معتزله و اشعریه رسالاتی نوشت. با زیدیۀ جارودیۀ یمن مشاجراتی داشت که به هجو منجر شد. گرایش به عقل و باب اجتهاد را جایگزین حدیث و قیاس می دانست و این آشکارا پیروی از شیعۀ امامیه بود. از دیگر آثارش: الاَبحاثُ المُسَدَّدَة فی مسائل المتعدِّدَه؛ اَلْاِتحافُ لِطَلَبَة الکشّاف؛ حُبُ الْغَمامَ علی بُلوغِ المَرام؛ المنار فی المُختار من جواهِرِ البَحرِ الزَّخار در فقه؛ نَجاحُ الطّالِب علی مُختصرِ ابن الحاجب در اصول فقه؛ دیوان شعر.