ثاراد

- - -
�ثا در متن های قدیمی برای پسوند در اسمهای مکان ها استفاده شده است
مقاله: پسوند مکانی کهن �‑ثا� در اسامی جغرافیایی خاورمیانه: تحلیل تاریخی و زبان شناختی
. . . [مشاهده متن کامل]
گزارش0 | 1
Sousan Choupani١١:٠٧ - ١٤٠٤/٠٨/١٩مقاله: پسوند مکانی کهن �‑ثا� در اسامی جغرافیایی خاورمیانه: تحلیل تاریخی و زبان شناختی
چکیده:
این مقاله به بررسی پسوند کهن�‑ثا� می پردازد که در اسامی برخی از اماکن جغرافیایی در خاورمیانه و به ویژه در متون تاریخی مرتبط با ایران دیده می شود. با استناد به شواهد تاریخی و زبان شناختی، نشان داده می شود که این پسوند ریشه در زبان های سامی، به ویژه آرامی، داشته و بر مفاهیمی چون �ناحیه�، �زمین� و �قریه� دلالت می کند. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با گردآوری داده ها از متون کهن، در پی اثبات این فرضیه است که �‑ثا� یک نشانه مکانی معنی دار در نام گذاری جغرافیایی دوران باستان بوده است. نمونه های شاخصی چون �بُراتَبا�، �جِبتا� و �مِصراتا� مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.
کلمات کلیدی: پسوند مکانی، ثا، زبان های سامی، آرامی، اسامی جغرافیایی، ایران باستان، زبان شناسی تاریخی.
١. مقدمه
مطالعه اسامی مکان ها ( Toponymy ) همچون کلیدی برای درک تاریخ، مهاجرت ها و تعاملات زبانی اقوام کهن عمل می کند. بسیاری از این نام ها دارای عناصر و پسوندهایی هستند که درک معنای آن ها، صفحۀ گم شده ای از تاریخ را ورق می زند. یکی از این عناصر مرموز، پسوند �‑ثا� است که اگرچه امروزه در زبان فارسی فعال نیست، اما ردپای آن در متون تاریخی و نام برخی مناطق، حاکی از کاربرد گستردۀ آن در گذشته است. هدف این مقاله، معرفی، تحلیل ریشه شناختی و تعیین معنای این پسوند بر پایۀ شواهد موجود است.
٢. پیشینۀ پژوهش و روش تحقیق
با جست وجو در منابع زبان شناسی ایرانی و سامی، می توان پی برد که اشاره های پراکنده ای به این پسوند شده است، اما تاکنون پژوهش جامعی برای گردآوری سیستماتیک نمونه ها و تحلیل آن انجام نشده است. این مقاله با روش کتابخانه ای و با جست وجو در متون تاریخی، سفرنامه ها و فرهنگ های جغرافیایی کهن، شواهد مربوط را گردآوری و سپس با استفاده از روش های زبان شناسی تاریخی و تطبیقی مورد تحلیل قرار می دهد.
٣. تحلیل داده ها و یافته ها
٣ - ١. ریشه یابی و معناشناسی
پسوند�‑ثا� در زبان های سمی، به ویژه آرامی ( که زبان رایج دوران باستان در خاورمیانه بود ) ، ریشه دارد. در این زبان ها، این عنصر زبانی به صورت �‑תָא� ( �‑tha� یا �‑ta� ) تلفظ می شده و به معنای �ناحیه�، �زمین�، �منطقه� یا �قریه� ( روستا ) بوده است. این پسوند برای تبدیل یک اسم یا صفت به یک نام مکان به کار می رفته است.
٣ - ٢. شواهد و مصادیق
نمونه های متعددی از کاربرد این پسوند در اسامی جغرافیایی وجود دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
� بُراتَبا ( Barāthā ) : نام منطقه ای تاریخی در نزدیکی بغداد. �بر� در زبان های سامی می تواند به معنای �زمین� یا �ناحیه بیرون شهر� باشد. بنابراین �براثا� به معنای �ناحیۀ بیرون شهر� یا �دشت� است.
� جِبتا ( Jibthā ) : نام روستایی در سوریه یا بین النهرین شمالی. �جب� می تواند مخفف �جبل� به معنای کوه باشد. پس �جبثا� به معنای �منطقه کوهستانی� است.
� مِصراتا ( Mesrāthā ) : این نام احتمالاً به یک �منطقه مصری� یا �ناحیه ای شبیه به مصر� اشاره دارد.
این نمونه ها نشان می دهند که �‑ثا� بر یک محدوده جغرافیایی خاص دلالت دارد و نه یک نقطهٔ واحد.
۴. بحث و نتیجه گیری
یافته های این پژوهش به وضوح نشان می دهد که پسوند�‑ثا� یک واحد معنادار در حوزۀ نام گذاری جغرافیایی در دوران باستان بوده است. کاربرد این پسوند در مناطقی که تحت تأثیر فرهنگ و زبان آرامی بوده اند ( از جمله میانرودان و غرب ایران ) طبیعی به نظر می رسد. ثبت و تحلیل این گونه عناصر زبانی، نه تنها به غنای تاریخ زبان فارسی کمک می کند، بلکه ابزار ارزشمندی برای باستان شناسان و مورخان در شناسایی و تعیین حدود جغرافیای تاریخی فراهم می آورد. پیشنهاد می شود پژوهش های آینده، با تمرکز بر متون پهلوی و اوستایی، به جست وجوی ردپای بیشتر این پسوند و مشتقات آن بپردازند.
۵. فهرست منابع و مآخذ
( این بخش را باید با منابع واقعی پر کنید. مثال: )
۱. ابن فقیه همدانی، احمد بن محمد. ( ۱۳۴۹ ) . مختصر البلدان. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
۲. گیرشمن، رومن. ( ۱۳۳۶ ) . ایران از آغاز تا اسلام. ترجمه محمد معین. تهران: علمی و فرهنگی.
۳. Mackenzie, D. N. ( 1986 ) . A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press.
۴. Payne Smith, R. ( 1903 ) . A Compendious Syriac Dictionary. Oxford: Clarendon Press.

راد
مترادف راد: جوانمرد، حر، فتا، باهمت، بخشنده، سخی، دلاور، دلیر، شجاع، حکیم، خردمند، دانشمند، فاضل
ثاراد
جوانمرد زمین