تیتوس لیویوس

تیتوس لیویوس ( به لاتین: Titus Livius ) ( زاده ۵۹ ق. م. در پادووا؛ متوفی ۱۷ م. در پادووا ) مشهور به لیوی از تاریخ نگاران سرشناس امپراتوری روم بود. دانشنامه بریتانیکا او را در کنار تاکیتوس و سالوست «سه تاریخ نگار بزرگ روم» نامیده است که کتاب هایش، از پیدایش روم، تا سدهٔ هجدهم میلادی تأثیری عمیق بر سبک و فلسفهٔ تاریخ نگاری نهاد. [ ۱]
او در شهر زادگاهش، پادووا، آموزش دید؛ نخست نزد یک لغت دان که توانست از او نوشتن به لاتین کلاسیک را بیاموزد و یونانی را هم فراگرفت و سپس شاگرد یک سخنور شد که به او کمک کرد با شیوایی و بلاغت بنویسد. یکی از مهم ترین حوادث زندگی اش مهاجرت به رُم برای تکمیل تحصیلاتش بود: در اینجا بود که وارد رابطه ای صمیمی با آگوستوس شد، و با آنکه ــ به گفتهٔ تاکیتوس ــ آگوستوس او را دوستدار جمهوری ( نه امپراتوری ) می دانست، [ ۲] [ یادداشت ۱] روابط خوبی با او داشت و او را احترام می کرد و به توصیهٔ لیویوس بود که کلاودیوس، نوهٔ آگوستوس و امپراتور بعدی، به نوشتن کتابی تاریخی روی آورد. با این حال، او منصب دولتی نداشت، بلکه چهل سال از عمر خویش را وقف تدوین ۱۴۲ جلد کتاب موسوم به از پیدایش روم[ یادداشت ۲] کرد و خود را چونان یکی از بزرگ ترین مؤرخان زمانه نمایاند ( از این مجموعهٔ بزرگ فقط ۳۵ جلد به جا مانده است ) . او همچنین مؤلف نوشته هایی فلسفی و بلاغی است که ناپدید شده اند. او یک پسر و یک دختر داشت؛[ ۳] پسر را به خواندن آثار دموستنس و سیسرون تشویق کرد[ ۴] که مؤلف یک اثر جغرافیایی هم شد.
در نگارش کتاب از پیدایش روم، لیویوس به فرمان آگوستوس دنبالهٔ کار ویرژیل را گرفت و درست از همان جائی که ویرژیل دست از ادامه کار کشید شروع کرد و سخت مورد احترام امپراتور قرار گرفت. لیویوس با اینکه سخت دلباخته سخنرانی و بازگویی بود، به واسطه جلوگیری حکومت از سخنرانی و آزادی بیان ناچار تن به تاریخ نویسی داد. آغاز نگارش کتابش بین سال های ۲۷ تا ۲۵ ق. م. بوده است[ ۵] و از حوادث قبل از تأسیس روم به دست رومولوس در ۷۵۳ ق. م. ( خصوصاً پیاده شدن آینیاس در ایتالیا ) شروع می شود و با مرگ دروسوس ــ فرزندخواندهٔ آگوستوس ــ پایان می یابد.
در عهد رنسانس، در تمامی ایتالیا ( مهد رنسانس ) شوری غریب برای پیدا کردن نسخ خطی نامعلوم نویسندگان کهن یونانی و رومی چون او و سیسرون پیدا شد. [ ۶] این کتاب در دوران رنسانس و پس از آن یکی از منابع آموزش زبان لاتین به دانش آموزان ــ در کنار آثار ویرژیل و سیسرون و اووید و ژولیوس سزار ــ بود. [ ۷] نیکولو ماکیاولی، فیلسوف سیاسی ایتالیایی رنسانس، نیز کتابی با نام گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس نگاشته بود که در کنار شهریار مهم ترین اثرش به شمار می رود. در این کتاب، ماکیاولی در آغاز هرفصلْ یکی از وقایع تاریخ روم را از ده جلدِ نخستِ کتاب های از پیدایش روم روایت می کند و آنگاه نظریات سیاسی خود را همچون ملاحظاتی بر آن واقعه بازمی کند. [ ۸] اهمیت کتاب های از پیدایش روم نزد ماکیاولی چنان است که نه تنها نام «تیتوس لیویوس» را روی عنوان کتابش گذاشته، بلکه کتابش را به ۱۴۲ فصل تقسیم کرده بود، یعنی به تعداد جلدهای کتاب از پیدایش روم.