تیاتر پوچی

تئاتر پوچی
اصطلاحی در بیان شیوه ای جدید در نمایش و نمایش نامه نویسی، گونه ای ادبی بر پایۀ دست کشیدن از شکل ها و شخصیت های معمول، گفت وگوهای منطقی و تصاویر واقعگرا، با ارائۀ قالب های پوچ نما. پوچ گرایی در ادبیات میراثِ مکاتبی چون اکسپرسیونیسم، دادائیسم و سوررئالیسم است. تئاتر پوچی را که هرگز خود مکتب خاصی نبوده است، می توان وارث هنری مکتب دادائیسم به شمار آورد. شکل تئاتر پوچی را متأثر از نمایش هایی چون کمدی بکوب بکوب، مضحکه، سیرک، آکروبات، لودگی، پانتومیم و کمدیا دلا آرته نیز دانسته اند. به طور کلی می توان گفت که تئاتر پوچی براساس همۀ پیشینه های فلسفی، اجتماعی و نمایشی شکل گرفته است. پایان نمایش های پوچی مانند دوره های بیهودۀ هستی، تکراری از آغاز آن است، رابطۀ علت و معلولی و منطق نمایش های سنتی در آن ها جایی ندارند، مکان ها موهوم و غیرواقعی اند، و جهان در آن ها بی منطق، عجیب، ترسناک و در عین حال شاعرانه تصویر می شود. کیفیت این نمایش ها ایستاست، عمل شخصیت ها بی هیچ انگیزۀ روانی و تنها بازتابی از عمل شخصیت های دیگر است، شخصیت پردازی وجود ندارد، و گفت وگوها کلیشه ای و پیش پافتاده و سترون اند و هرگز باعث برقراری ارتباط انسانی میان شخصیت ها نمی شوند. درون مایه های مشترک این آثار بیهودگی طبیعت هستی، بی عدالتی مرگ، از خودبیگانگی و فقدان هویت فردی، و تنهایی و شکست در برقراری ارتباط است. تنها احساس میان انسان ها ترحم و احساس همدردی برای سرنوشت مشترکشان است، نه دلبستگی و محبت. اصطلاح تئاتر پوچی را نخستین بار مارتین اسلین در کتابش تئاتر پوچی (۱۹۶۱) به کار برده و در آن از ساموئل بکت، اوژن یونسکو، پیتر پنیتر، آرتور آداموف و دیگران به عنوان پیش گامان نمایش نامه نویسیِ تئاتر پوچی یاد کرده است. آوازه خوان طاس (۱۹۵۰) اثر یونسکو، و در انتظار گودو (۱۹۵۲) اثر بکت از آثار کلاسیک این نوع ادبی به شمار می روند. اگرچه تئاتر پوچی در اروپا و امریکا در نیمۀ دوم قرن ۲۰ رو به افول گذاشت، اما بسیاری از نوآوری های آن وارد جریان اصلی تئاتر و جزئی از آن شد.