تئاتر همدان
تئاتر همداننقالی، تقلید و نمایش های شادی آور زنانه، پیشینه ای دیرین در همدان دارند ولی سرآغاز تئاتر مدرن در این شهر حدوداً به سال ۱۲۸۴ش بازمی گردد. در این سال نخستین حرکت های تئاتری همدان از تالار «دبستان آلیانس» و با اجرای ارامنه آغاز می شود که دختران دانش آموز، نقش زنان را در اجراهای آن بازی می کردند. پس از آن کلیسای ارامنه، در سال ۱۲۸۹ش، «مدرسة نور» را ساخت و در این مدرسه، سامسون مگردیچیان، آستاتور ماداتیان و ساموئل دایویدیان به اجرای تئاتر پرداختند. رفته رفته موج اجرای تئاتر به دبستان های دیگر هم رسید و مدارس غیر ارمنی نیز از این جریان استقبال کردند. «دبستان فرهنگ» یکی از این مدارس بود که هستة نخستین تئاتر مدرن همدان در آن شکل گرفت. در سال ۱۳۱۰ با بنای «سینما اکباتان»، تئاتر مکان رسمی تری برای اجرا یافت و از اجراهای مناسبتی و گه گاهی به اجراهای عمومی کمابیش منظمی رو آورد که به آشنایی بیشتر مردم با تئاتر انجامید. در ۱۳۱۵ش گروهی فرانسوی به سرپرستی ژرژ اریستر به ایران آمدند و در همدان نمایشی برای مردم به صحنه بردند. گروه اکسترال کمیک نیز در همین سال برای اجرای برنامه ای از تهران به همدان آمد. این حرکت ها سبب افزایش آگاهی هنرمندان همدانی از تئاتر و روش هایش شد. جواد تقدسی، «سینما اکباتان» را در ۱۳۲۲ش به «تماشاخانة شکوفه» تبدیل کرد و بدین سان، نخستین تالار ویژة نمایش در همدان شکل گرفت. کمابیش در همین زمان، امیر ساسان دهگان، که از شاگردان علی دریابیگی و جامعة باربد (در تهران) بود، به همدان بازگشت و نمایشی را با نام کابوس به صحنه آورد. از سوی دیگر، ارمنی دیگری با نام ازمائیس که در روسیه تحصیل کرده بود با بازگشت به همدان، نمایش اتللو را اجرا کرد و موجب آشنایی هنرمندان همدانی و مردم با این نمایش نامه نویس بزرگ شد. در ۱۳۲۳ش رضا همراه، «تماشاخانة شکوفه» را به «تماشاخانة فرهنگ نو» تبدیل کرد و به پیروی از «تماشاخانة تهران»، پیش پرده خوانی را در این تالار رواج داد. حدوداً در همین سال است که گروهی به سرپرستی حسین خیرخواه به همدان آمده و نمایش نامه های تارتوف و دختر شکلات فروش را در «سینما الوند» این شهر به اجرا می گذارند. پس از این اجراها و استقبال اهالی همدان، محمدتقی کهنمویی و مصطفی اسکویی از اعضای این گروه برای آموزش تئاتر به هنردوستان در همدان ماندند. اسکویی پس از یکی دو ماه به تهران بازگشت، ولی کهنمویی همچنان به کارش ادامه داد. به جز «تماشاخانة شکوفه»، دبیرستان های «پهلوی» و «ابن سینا» نیز از مراکز مهم اجرای تئاتر در این زمان بودند. با شکل گیری «ادارة فرهنگ و هنر»، داور کشانی مدیر تئاتر همدان شد و کلاس های آموزش تئاتر را در این اداره برپا کرد. در ۱۳۵۷ و پس از آن، جریان تئاتر از حرکت باز ماند و در سال های پایانی دهة ۱۳۶۰ و نیمة دوم دهة ۱۳۷۰ تئاتر همدان با برخی جشنواره ها (البته به شکل موسمی) بار دیگر فعال شد، اما همچون دیگر شهرهای ایران، حرکت مداومی در آن به وجود نیامد. از مهم ترین هنرمندان تئاتر همدان می توان به محمد افشار، موسیو آرشام (طراح و سازندة دکور)، باقر مجنون، ذبیح الله ماهری (سیاه باز مشهور)، سیف الله گلیریا، جواد تقدسی و صادق عاشورپور اشاره کرد.
تئاتر همداننقالی، تقلید و نمایش های شادی آور زنانه، پیشینه ای دیرین در همدان دارند ولی سرآغاز تئاتر مدرن در این شهر حدوداً به سال ۱۲۸۴ش بازمی گردد. در این سال نخستین حرکت های تئاتری همدان از تالار «دبستان آلیانس» و با اجرای ارامنه آغاز می شود که دختران دانش آموز، نقش زنان را در اجراهای آن بازی می کردند. پس از آن کلیسای ارامنه، در سال ۱۲۸۹ش، «مدرسة نور» را ساخت و در این مدرسه، سامسون مگردیچیان، آستاتور ماداتیان و ساموئل دایویدیان به اجرای تئاتر پرداختند. رفته رفته موج اجرای تئاتر به دبستان های دیگر هم رسید و مدارس غیر ارمنی نیز از این جریان استقبال کردند. «دبستان فرهنگ» یکی از این مدارس بود که هستة نخستین تئاتر مدرن همدان در آن شکل گرفت. در سال ۱۳۱۰ با بنای «سینما اکباتان»، تئاتر مکان رسمی تری برای اجرا یافت و از اجراهای مناسبتی و گه گاهی به اجراهای عمومی کمابیش منظمی رو آورد که به آشنایی بیشتر مردم با تئاتر انجامید. در ۱۳۱۵ش گروهی فرانسوی به سرپرستی ژرژ اریستر به ایران آمدند و در همدان نمایشی برای مردم به صحنه بردند. گروه اکسترال کمیک نیز در همین سال برای اجرای برنامه ای از تهران به همدان آمد. این حرکت ها سبب افزایش آگاهی هنرمندان همدانی از تئاتر و روش هایش شد. جواد تقدسی، «سینما اکباتان» را در ۱۳۲۲ش به «تماشاخانة شکوفه» تبدیل کرد و بدین سان، نخستین تالار ویژة نمایش در همدان شکل گرفت. کمابیش در همین زمان، امیر ساسان دهگان، که از شاگردان علی دریابیگی و جامعة باربد (در تهران) بود، به همدان بازگشت و نمایشی را با نام کابوس به صحنه آورد. از سوی دیگر، ارمنی دیگری با نام ازمائیس که در روسیه تحصیل کرده بود با بازگشت به همدان، نمایش اتللو را اجرا کرد و موجب آشنایی هنرمندان همدانی و مردم با این نمایش نامه نویس بزرگ شد. در ۱۳۲۳ش رضا همراه، «تماشاخانة شکوفه» را به «تماشاخانة فرهنگ نو» تبدیل کرد و به پیروی از «تماشاخانة تهران»، پیش پرده خوانی را در این تالار رواج داد. حدوداً در همین سال است که گروهی به سرپرستی حسین خیرخواه به همدان آمده و نمایش نامه های تارتوف و دختر شکلات فروش را در «سینما الوند» این شهر به اجرا می گذارند. پس از این اجراها و استقبال اهالی همدان، محمدتقی کهنمویی و مصطفی اسکویی از اعضای این گروه برای آموزش تئاتر به هنردوستان در همدان ماندند. اسکویی پس از یکی دو ماه به تهران بازگشت، ولی کهنمویی همچنان به کارش ادامه داد. به جز «تماشاخانة شکوفه»، دبیرستان های «پهلوی» و «ابن سینا» نیز از مراکز مهم اجرای تئاتر در این زمان بودند. با شکل گیری «ادارة فرهنگ و هنر»، داور کشانی مدیر تئاتر همدان شد و کلاس های آموزش تئاتر را در این اداره برپا کرد. در ۱۳۵۷ و پس از آن، جریان تئاتر از حرکت باز ماند و در سال های پایانی دهة ۱۳۶۰ و نیمة دوم دهة ۱۳۷۰ تئاتر همدان با برخی جشنواره ها (البته به شکل موسمی) بار دیگر فعال شد، اما همچون دیگر شهرهای ایران، حرکت مداومی در آن به وجود نیامد. از مهم ترین هنرمندان تئاتر همدان می توان به محمد افشار، موسیو آرشام (طراح و سازندة دکور)، باقر مجنون، ذبیح الله ماهری (سیاه باز مشهور)، سیف الله گلیریا، جواد تقدسی و صادق عاشورپور اشاره کرد.
wikijoo: تیاتر_همدان