تیاتر ملی جلفای نو

تئاتر ملی جُلفایِ نو
(یا: تئاتر ارمنیان جلفای اصفهان) ارامنۀ جلفای اصفهان نخستین بار در ۱۲۶۷ش (۱۸۸۸م) نمایشی اجرا کردند، که مدتی بعد خلیفه یسایی آسدوا دزادوریان با فعالیت آنان مخالفت کرد. در ۱۲۷۸ش گروهی از جوانان ارمنی در جلفا، انجمن دوستداران تئاتر را بنیاد نهادند، که فعالیت خود را براساس اساسنامه ای در شانزده ماده آغاز کرد. در نمایش های این گروه نخستین بار دختران حضور یافتند، و در نمایش په پو، نوشتۀ سوندوکیان، اووسانا سیمونیان، دزاقیگ میناسیان و لوسابر درهاگوپیان ایفای نقش کردند، که مخالفت هایی را برانگیخت. اعضای هیئت مدیره و اساسنامه این انجمن چندبار تغییر کرد. ارامنۀ جلفا از ۱۲۶۷ تا ۱۲۹۲ش نمایش های آرشاگ دوم، نوشتۀ ناربه؛ قتل عام ساسون، نوشتۀ مگردیچ گارابدیان؛ چراغ هایی که خاموش می شوند، نوشتۀ آبلیان؛ شرف، نوشتۀ زودرمان؛ زوج ناراضی، از هوسپ قازاریان، ازدواج اجباری، نوشته مولیر؛ و شارلاتان، از الکساندر شیروان زاده را بر روی صحنه بردند. در ۱۳۱۵ش به دستور رضاشاه مدارس ارمنی در سراسر ایران تعطیل و اجرای نمایش به زبان ارمنی ممنوع شد، تا این که در سال های ۱۳۲۳ـ۱۳۲۴ش تئاتر ارامنه در اصفهان همچون دیگر شهرهای ارمنی نشین دوباره شروع به فعالیت کرد، و نمایش های برای تاج، از گوپه ای؛ برای شرف، اثر شیروان زاده؛ و خانوادۀ مرد تبهکار، به کارگردانی آرمن مگردومیان، بر روی صحنه رفت. از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹ تئاتر ارامنۀ جلفا دورۀ شکوفایی و تحول را گذراند، و پس از آن روبه افول نهاد.