تئاتر اصفهان
تئاتر اصفهاناصفهان که سال ها پایتخت صفویان بود، یکی از مهم ترین مراکز شکل گیری و پیشرفت نمایش های سنتی بود. در اواخر دورة قاجار نیز شخصیت نمونه ای ویژه ای با نام «حاج آقا سرمه ای» در این شهر به وجود آمد که بعدها با عناوینی چون «حاج عبدالغنی» و «حاج عبدالنبی» به نمایش های دیگر راه یافت و پایه و اساس همة حاجی های نمایش سنتی اصفهان را با ویژگی های خست، زیاده خواهی و حیله گری شکل داد. نخستین اجرای تئاتر نوین در اصفهان به سال ۱۲۶۷ش بازمی گردد که به زبان ارمنی و توسط ارمنیان جلفای اصفهان در تالار «باشگاه تئاتر» به نمایش درآمد. از سال ۱۲۷۹ زنان ارمنی نیز به صحنۀ نمایش راه یافتند. در این سال ها اتفاق مهمی می افتد: ارمنیان در کنار اجرای نمایش های ارمنی، نمایش هایی به زبان فارسی و آثاری به زبان انگلیسی اجرا می کنند. در میان نمایش های انگلیسی زبان، تاجر ونیزی (شکسپیر) و پزشک قلابی (مولی یر) نیز اجرا شده اند و به نظر می رسد که این رویکرد نخستین رویارویی ایرانیان با نمایش نامه های شکسپیر باشد. حضور ارامنه و یهودیان در اصفهان، سبب رویارویی این شهر با فرهنگ اروپایی شد و مردم را با تئاتر غربی آشنا کرد. نخستین نمایش فارسی، مبتنی بر روش های تئاتر غربی، نمایش حاج عبدالنبی نوشتة هاراتون هوردانانیان ارمنی در سال ۱۲۸۴ بود. در حدود سال ۱۳۰۰، بازیگران فارسی زبانی چون محمد میرزا رفیعی که در نمایش های جلفا بازی می کردند، تلاش کردند تئاتر را برخلاف برخی تعصبات مردم به آن سوی رودخانه (نیمة مسلمان نشین اصفهان) ببرند و این حرکت، تئاتر اصفهان را به مسیر جدیدی کشانید. البته حرکت های دیگری چون اجرای نمایش رستاخیز سلاطین (میرزاده عشقی) در اسفند ۱۲۹۹ زمینه را برای پذیرش تئاتر آماده کرده بود. عشقی در پی این نمایش، در اصفهان ماند و نمایش سه تابلو از مریم را به صحنه برد و توفیق این دو نمایش در جذب تماشاگر سبب شد تا وی سه نمایش آهنگین را در اصفهان به اجرا بگذارد. در سال های آغازین قرن ۱۴ش، با بنای دبیرستان های مهمی مانند «سعدی»، تئاتر پایگاه هایی جدید و نیروهایی جوان یافت که نسل جدید تئاتر اصفهان را پرورد. این نیروها با دیگر اهالی تئاتر به زودی گروه های حرفه ای شهر را تشکیل دادند و دو قطب مهم تئاتر اصفهان (به مدیریت و کارگردانی ناصر فرهمند) و تئاتر سپاهیان (به کارگردانی علی محمد رجایی) شکل گرفت. تا پیش از ۱۳۳۲، که دورة فترت تئاتر اصفهان فرا می رسد، گروه های گوناگون بسیاری شکل می گیرند که گاهی به مقابله با یکدیگر می پردازند. در همین زمان (۱۳۳۲) است که کارگردان فهیمی چون فرهمند که آثار نمایش نامه نویسان مشهور را به اجرا گذاشته بود، از تئاتر کناره گرفت تا به ابتذال نمایش های این دوره دچار نشود. در اواخر دهة ۱۳۴۰ و اوایل دهة ۱۳۵۰، اساتید تئاتر تهران برای آموزش به اصفهان رفته و کلاس هایی برگزار می کنند، اما با همة تلاش های ایشان و اجراهای نوین تئاتر، نمایش اصفهان رو به افول می نهد، تا آن که پس از انقلاب ۱۳۵۷ به تعطیلی می گراید. اینک در اصفهان، مانند دیگر شهرهای ایران، فقط به هنگام جشنواره ها تعدادی نمایش اجرا می شود. دیگر نیروهای مشهور تئاتر اصفهان عبارت اند از: رضا ارحام صدر، مهدی ممیزان، منصور کوشان، رحیم اخوت، خانوادة رجایی و... .
تئاتر اصفهاناصفهان که سال ها پایتخت صفویان بود، یکی از مهم ترین مراکز شکل گیری و پیشرفت نمایش های سنتی بود. در اواخر دورة قاجار نیز شخصیت نمونه ای ویژه ای با نام «حاج آقا سرمه ای» در این شهر به وجود آمد که بعدها با عناوینی چون «حاج عبدالغنی» و «حاج عبدالنبی» به نمایش های دیگر راه یافت و پایه و اساس همة حاجی های نمایش سنتی اصفهان را با ویژگی های خست، زیاده خواهی و حیله گری شکل داد. نخستین اجرای تئاتر نوین در اصفهان به سال ۱۲۶۷ش بازمی گردد که به زبان ارمنی و توسط ارمنیان جلفای اصفهان در تالار «باشگاه تئاتر» به نمایش درآمد. از سال ۱۲۷۹ زنان ارمنی نیز به صحنۀ نمایش راه یافتند. در این سال ها اتفاق مهمی می افتد: ارمنیان در کنار اجرای نمایش های ارمنی، نمایش هایی به زبان فارسی و آثاری به زبان انگلیسی اجرا می کنند. در میان نمایش های انگلیسی زبان، تاجر ونیزی (شکسپیر) و پزشک قلابی (مولی یر) نیز اجرا شده اند و به نظر می رسد که این رویکرد نخستین رویارویی ایرانیان با نمایش نامه های شکسپیر باشد. حضور ارامنه و یهودیان در اصفهان، سبب رویارویی این شهر با فرهنگ اروپایی شد و مردم را با تئاتر غربی آشنا کرد. نخستین نمایش فارسی، مبتنی بر روش های تئاتر غربی، نمایش حاج عبدالنبی نوشتة هاراتون هوردانانیان ارمنی در سال ۱۲۸۴ بود. در حدود سال ۱۳۰۰، بازیگران فارسی زبانی چون محمد میرزا رفیعی که در نمایش های جلفا بازی می کردند، تلاش کردند تئاتر را برخلاف برخی تعصبات مردم به آن سوی رودخانه (نیمة مسلمان نشین اصفهان) ببرند و این حرکت، تئاتر اصفهان را به مسیر جدیدی کشانید. البته حرکت های دیگری چون اجرای نمایش رستاخیز سلاطین (میرزاده عشقی) در اسفند ۱۲۹۹ زمینه را برای پذیرش تئاتر آماده کرده بود. عشقی در پی این نمایش، در اصفهان ماند و نمایش سه تابلو از مریم را به صحنه برد و توفیق این دو نمایش در جذب تماشاگر سبب شد تا وی سه نمایش آهنگین را در اصفهان به اجرا بگذارد. در سال های آغازین قرن ۱۴ش، با بنای دبیرستان های مهمی مانند «سعدی»، تئاتر پایگاه هایی جدید و نیروهایی جوان یافت که نسل جدید تئاتر اصفهان را پرورد. این نیروها با دیگر اهالی تئاتر به زودی گروه های حرفه ای شهر را تشکیل دادند و دو قطب مهم تئاتر اصفهان (به مدیریت و کارگردانی ناصر فرهمند) و تئاتر سپاهیان (به کارگردانی علی محمد رجایی) شکل گرفت. تا پیش از ۱۳۳۲، که دورة فترت تئاتر اصفهان فرا می رسد، گروه های گوناگون بسیاری شکل می گیرند که گاهی به مقابله با یکدیگر می پردازند. در همین زمان (۱۳۳۲) است که کارگردان فهیمی چون فرهمند که آثار نمایش نامه نویسان مشهور را به اجرا گذاشته بود، از تئاتر کناره گرفت تا به ابتذال نمایش های این دوره دچار نشود. در اواخر دهة ۱۳۴۰ و اوایل دهة ۱۳۵۰، اساتید تئاتر تهران برای آموزش به اصفهان رفته و کلاس هایی برگزار می کنند، اما با همة تلاش های ایشان و اجراهای نوین تئاتر، نمایش اصفهان رو به افول می نهد، تا آن که پس از انقلاب ۱۳۵۷ به تعطیلی می گراید. اینک در اصفهان، مانند دیگر شهرهای ایران، فقط به هنگام جشنواره ها تعدادی نمایش اجرا می شود. دیگر نیروهای مشهور تئاتر اصفهان عبارت اند از: رضا ارحام صدر، مهدی ممیزان، منصور کوشان، رحیم اخوت، خانوادة رجایی و... .
wikijoo: تیاتر_اصفهان