تکرور

[ویکی فقه] تَکْرور، نام شهری قرون وسطایی، کشوری پادشاهی و قومی در افریقای غربی، که بعدها به بخشهایی از افریقای غربی مسلمان ، یا همة آن، اطلاق شده است.
در این تعبیر، تکرور نسبت مشهوری است که به صورت «تکاریر»، و در زبان محاوره ای در خاورمیانه به صورت «تکارنه» جمع بسته شده است. ظاهراً تکرور معرّب نام قومی افریقایی است که امروزه به صورت تُکُلر (توکولور فرانسوی و توکورل پرتغالی پیشین) تلفظ می شود. همچنین این نام به قومی اشاره دارد که در منطقة فوتا تورو، در کنارة رود سنگال میانه، زندگی می کنند. تکلرها از عناصر قومی گوناگونی تشکیل شده اند، ولی قوم فُلبِه (= فولانی) جزئی مهم از تکلرها را تشکیل می دهند (قس تکلر که تکلر را شاخه ای از فلبه می داند) و به طورکلی تکلرها خود را فُلفُلَد (هال پلاری) زبان می نامند. قبایلی از تکلرها به سراسر افریقای غربی مهاجرت کرده اند.
نخستین مهاجران تَکْرور
نخستین و مهمترین مهاجران به این منطقه، فلبه ها بودند، که احتمالاً در حدود ۱۸۴/ ۸۰۰ از سرزمینهای ساحلی به این منطقه حمله کردند و نخستین سلسلة معروف به دیا ـ اگو را بنیان نهادند. در سده های بعدی، از منطقة فوتاتورو حملات پی درپی به این منطقه صورت گرفت. در سده های ششم و هفتم/ دوازدهم و سیزدهم، خاندانی از قوم سونینکه معروف به مانّا بر این منطقه حکومت می کرد و در سدة هشتم/ چهاردهم سلسله ای از قوم سرر که فقط توندیون (به زبان مالینکه، تون دیون یعنی سربازان بردة سلطنتی) نامیده می شد، قدرت را به دست گرفت و راه را برای سلطة مالیها بر این منطقه هموار کرد. هنگامی که در سدة بعد حکومت مالی ناتوان شد، فلبه ها با یاری سونینکه ها در تهاجم جدیدی بر این منطقه چیره شدند. در اوایل سدة دهم/ شانزدهم، جنگجویی به نام کولی که پدرش، تنگلاّ (یا تنیلاّ)، را نیروهای اعزامی حکمران سنگای، اسکیا حاج محمد، از دیارا در ساحل مالی اخراج کرده بودند، سلسلة نوینی از فلبه ها را پایه گذاری کرد. این سلسله را، به نوبة خود، حکومت اصلاح طلب اسلامی که نخستین المامی (امام) آن، عبدالقادر کان، آن را در ۱۱۸۴/ ۱۷۷۰ برپا کرده و تا سلطة فرانسویان بر این منطقه در ۱۳۰۸/ ۱۸۹۱ دوام آورده بود، سرنگون کرد.
تکرور در سدة پنجم
نویسندگان عربِ حوزة دریای مدیترانة جهان اسلام، از سدة پنجم/ یازدهم تکرور را، هم به عنوان یک شهر (به گمان آنها، در منطقة پودور) و هم یک مملکت پادشاهی با همان نام، می شناختند. بَکری تکرور را دو شهر در دو سوی رود نیل می خواند که حکمرانی به نام وار جابی بن رابیس، که در ۴۳۲/ ۱۰۴۰ـ ۱۰۴۱ درگذشت، اهالی آن را مسلمان کرده بود. چندی بعد در ۴۴۸/ ۱۰۵۶ـ۱۰۵۷، لبّی پسر وار جابی، به یاری امیر مرابطون یحیی بن عمر که در جبل لَمْتونه در محاصره بود، شتافت. وار جابی همچنین بر قلمرو پادشاهی مجاور سیلا، در بخش علیای تکرور، سلطه یافت و گفته می شود که مردم آن به اسلام گرویدند. ادریسی در نیمة سدة ششم/ دوازدهم پادشاهیِ سازمان یافته ای را وصف کرده است که به شبکه های تجاری ماورای صحرا پیوسته بود و در این پادشاهی شهر تکرور در کرانة جنوبی رود نیل قرار داشت. بازرگانان افریقای شمالی پشم، مس و دانه های منجوق به آن جا می بردند و طلا و برده باز می گرداندند.
تکرور در سدة هفتم
...