تکرار سه گانه

تکرار سه گانه (شطرنج). تکرار سه گانه ( انگلیسی: Threefold repetition ) در قوانین شطرنج، یکی از حالت هایی است که به هر یک از حریفان امکان ادعای تساوی داده و درصورت توافق طرف مقابل، بازی مساوی تلقی خواهد شد. [ ۱] این حالت زمانی پیش می آید که در طول بازی، یک وضعیت کاملاً مشابه از چیدمان مهره ها ۳ بار تکرار شود. طبق تعریف، تشابه کامل وضعیت در شطرنج، به این معنی است که که همان مهره های قبلی، عیناً همان خانه های قبلی را اشغال کنند؛ امکان قلعه رفتن یا زدن پیاده حریف به روش آن پاسان، تغییری نکرده؛ و نوبت حرکت با مدعی تساوی باشد. [ ۲] لازم نیست، تکرار وضعیت های مشابه، بلافاصله، پشت سر هم اتفاق بیفتد بلکه مهم تنها تکرار موقعیت ثبت شده مهره ها، نسبت به یک دیگر از آغاز بازی است. اساس قانون تکرار سه گانه بر این استدلال استوار است که اگر در یک بازی وضعیتی عیناً مشابه، بارها تکرار شود، در عمل، هیچ یک از حریفان پیشرفتی حاصل نکرده و از لحاظ نظری، بازی می تواند، بی نتیجه، تا ابد، ادامه یابد. سه بار تکرار یک وضعیت کاملاً یکسان، خود به خود، منجر به تساوی مسابقه نمی شود. بلکه یکی از حریفان باید، در نوبت حرکت خود، پیش از انجام حرکتی که باعث تکرار وضعیتی مشابه برای دفعه سوم می شود، ادعای تساوی کند. در صورت پذیرش ادعا بر اساس توافق با حریف، بازی مساوی خواهد بود. اما اگر ادعا رد شود، مدعی می تواند به داور متوسل شود. داور بازی این حق را دارد که در صورتی که یک وضعیت ۵ بار تکرار شود، بازی را بی نتیجه، تشخیص داده و مسابقه را مساوی اعلام کند.
• در سال ۱۹۷۱م، در سومین دیدار رقابتی فیشر و پطروسیان در بوئنوس آیرس طی مسابقات کاندیداتوری شطرنج، پطروسیان با مهره های سیاه بازی کرده و موقعیت بهتری داشت، اما بعد از حرکت ۳۰ یعنی وزیر سفید به خانه e۲؛ با سهل انگاری به فیشر فرصت داد تا برای بار سوم، باعث تکرار وضعیتی شود که در نمودار می بینید. ۳۰–۰۰۰ وزیر سیاه به e۵۳۱ - وزیر سفید h۵ وزیر سیاه f۶۳۲ - وزیر سفید به e۲ ( برای بار دوم ) رخ سیاه به e۵۳۳ - وزیر سفید به d۳ رخ سیاه به d۵؟و بعد فیشر حرکت بعدی خودش را یادداشت کرد:۳۴ - وزیر سفید به e۲ ( بار سوم ) ۱/۲–۱/۲ادعای فیشر، روی برگه ثبت حرکات، ابتدا باعث تعجب پطروسیان شد. معلوم شد که این اولین باری است که پطروسیان در سابقه تجارب بازی های خود، با این ادعا روبرو می شود. این بازی، نمونه مستندی از اجرای قانون تکرار سه گانه است و در ضمن نشان می دهد که ۳ بار تکرار یک وضعیت کاملاً مشابه، نباید ضرورتاً بلا فاصله، به دنبال هم باشند و یا حرکات بینابینی دقیقاً تکرار شوند، بلکه مهم تکرار وضعیت است. [ ۳]