تپه قلی درویش

تپه قلی درویش یا تپه قل درویش مربوط به عصر آهن است و در شهرستان قم، بخش مرکزی، بلوار جمکران واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۱۷۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. [ ۱]
روستای قمرود در ۲۰ کیلومتری شهر قم قرار دارد. منطقه باستانی قمرود به وسیله رودخانه به دو بخش تقسیم می شود. ساحل راست یا بخش شرقی را قمرود و بخش غربی را البرز می نامند. تپه قلی درویش در این محل قرار دارد. در تپه قلی درویش لایه های هزاره پنجم و سوم پیش از میلاد شناسایی شده است، اما اثری از زندگی هزاره چهارم در آن وجود ندارد. در استقرار در تپه قلی درویش یک وقفه تاریخی طولانی وجود دارد که باستان شناسان از دلیل آن بی خبرند. قلی درویش در هزاره چهارم پیش از میلاد حدود ۱۰۰۰ سال خالی از سکونت بود. حدس زده می شود اقوام ساکن در آن به جای دیگری مهاجرت کرده باشند. کشف استقرارگاهی از هزاره چهارم پیش از میلاد در بافت تاریخی قم این احتمال را قوی کرده است که ساکنان قلی درویش در این دوره تاریخی به شهر فعلی قم آمده اند و دوباره پس از ۱۰۰۰ سال به قلی درویش بازگشته اند. معماری مسکونی جوامع ساکن در قلی درویش، فضای نیایشگاهی، کوره های ذوب فلز و صنایع دستی کوچک و سفالی از جمله آثار به دست آمده از این منطقه است. در تپه قلی درویش ساختار شهری دوره عصر آهن نیز کشف شده است. مجموعه مدارک به دست آمده از قلی درویش از جمله ساختارهای معماری، مهرهای استوانه ای، پلمپ های در خمره، توکن ها و قطعه سفال مهرزده، شواهد بسیار ارزشمندی از پیچیدگی های فرهنگی را ارائه داده است. از این مکان بعنوان آغاز شهرنشینی ایرانیان یاد می شود. [ ۲]
این تپه در سال ۲۰۰۱ توسط یک باستان شناس آلمانی که برای بررسی منطقه باستانی قمرود به قم سفر کرده بود، کشف و در آثار ملی ایران ثبت شد. در ادامه کاوش ها مشخص شد که این منطقه قدمتی بیش از ۷۰۰۰ ساله دارد و یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان است. در قبرهای بیش از ۷۰۰۰ ساله این مکان، اشیایی مثل کوزه های سفالین کشف شد که همگی در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. در سال ۲۰۱۵ قرار بر حذف این بنا از آثار ملی و تخریب آن بود که با تلاش رسانه ها و باستان شناسان خوشبختانه این امر ملغی شد.