توکل در حدیث و اخلاق

[ویکی فقه] در احادیث مضامین بسیاری در تبیین و اهمیت توکل آمده و بر آن تأکید و سفارش شده است.
بنا بر حدیثی از پیامبر اکرم، معنای توکل آن است که بنده بداند آفریدگان هیچ سود و زیانی برای او ندارند و فقط به خداوند امیدوار باشد و از غیر او نهراسد و تنها برای او کار کند. بر اساس این حدیث، توکل بر خدا راه دستیابی به یقین است و کسب صفاتی چون صبر و رضا و زهد و اخلاص از نتایج و آثار توکل است.
اهمیت توکل
اهمیت توکل بدان پایه است که امام علی، بنا بر حدیثی از امام صادق، توکل را، در کنار تفویض امور به خدا و رضا به قضای او و تسلیم در برابر اوامر او، ارکان چهارگانة ایمان برشمرده است. حدیثی به همین مضمون را از امام رضا علیه السلام نقل کرده است، همچنین بنا بر حدیثی از حضرت رضا ــ که در آن ایمان برتر از اسلام، تقوا برتر از ایمان و یقین برتر از تقوا دانسته شده ــ توکل بر خدا یکی از اجزای یقین است. در حدیث جنود عقل و جهل امام صادق، توکل از جنود عقل و ضد حرص معرفی شده است. در بخشی دیگر از این حدیث طولانی، امام به نقل از لقمان حکیم، دنیا را به دریایی عمیق و تقوا را به کشتی و توکل را به بادبان آن کشتی تشبیه کرده است.
خداوند کفایت کننده متوکل
در احادیث مرتبط با توکل، مکرراً بر این مضمون که خداوند امور بندة متوکل را کفایت می کند و همو برای رساندن روزی وی کافی است، تأکید شده، بدان پایه که گویی توصیة به توکل برای ایجاد اطمینان به کفایت رزق و روزی و انجام شدن همة امور به دست خدا بوده است. در برخی از احادیث به آیة «و مَنْ یتوکّل علی اللّه فهوحَسبُهُ» استشهاد شده است
تنافی توکل و تطیر
...