تونیشیا

تونیشیا در فرهنگ پیشاکلمبی به عنوان ایزد خورشید آزتک ها و حکمران جهت اصلی شرق محسوب می گردید. [ ۱] بر پایه اساطیر آزتک تونیشیا با عنوان خورشید پنجم ( عصر پنجم ) شناخته می شد که در تقویم ها نام چهار حرکت به وی اعطا گردیده بود. [ ۲] تونیشیا با عنوان ایزدی تندخو و ستیزه جو شناخته می گردید و نخستین مرتبه در هنر اوایل دوران پیشاکلمبی تحت عنوان تولتک معرفی شده است. [ ۳] این ایزد ارتباط نزدیکی با سمبل عقاب داشت که به اعتقاد آزتک ها سفرش را در آسمان به صورت روزانه به سرانجام می رساند، جایی که او در غرب غروب می کرد و از شرق طلوع می نمود. [ ۴] آزتک ها چنین می پنداشتند که سفر روزانهٔ تونیشیا تنها با قربانی کردن روزانهٔ انسان ها پایدار خواهد بود. [ ۵] نام او در زبان ناهواتل به معنی آن کس که روزها را می آفریند بود. [ ۶] تصور اولیه بر این بود که تونیشیا همان ایزدی است که در مرکز سنگ تقویم آزتک قرار گرفته است هر چند این فرضیه دیگر به قوت خود باقی نیست. [ ۷] [ ۸] در فرهنگ تولتک، تونیشیا در بیشتر اوقات به هنگام تجلی کوئتزالکواتل، در معیت وی و به عنوان وجهی از ستارهٔ صبح زهره ظاهر می شود. [ ۹]
محققان پیشگام دوران پیشاکلمبی تا مدت های مدید چنین می پنداشتند که ایزد واقع در مرکز سنگ تقویم آزتک همان تونیشیا است. تحقیقات جداگانه ای نیز وجود دارند مبنی بر اینکه چهرهٔ واقع در مرکز این قطعه تلال تکوتلی همان هیولای زمین است. [ ۸] [ ۱۰] سیمای تلال تکوتلی در اغلب هنرهای بصری آزتک ها نمایانگر ایزدی با دهان باز و زبانی به شکل چاقوی بران است. [ ۱۱]