تونی عبدالله بن محمد

[ویکی نور] فاضل تونی، ملا عبداللّه بن محمد تونی بشروی خراسانی از بزرگان قرن 11 هجری است، اما از تاریخ تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست.
«تون» روستای کوچکی از خطه مهستان خراسان است که قلعۀ ملاحدۀ اسماعیلیه در آنجا بوده و مدتی خواجه نصیر الدین طوسی در آنجا زندانی بوده است و بشرویه نیز منطقه ای در چهار فرسخی تون می باشد. (ریحانة الأدب ج 1 ص 356)
ملا عبداللّه پس از گذراندن دوران کودکی برای تحصیل به مدرسۀ ملا عبداللّه تستری در اصفهان رفت و پس از مدتی دوباره به مشهد مقدس برگشت و مدتی نیز در آنجا ماند. او که قصد زیارت عتبات عالیات را داشت، همراه برادرش احمد بن محمد تونی (متوفای 1083 قمری) برای زیارت به طرف عراق حرکت کرد.
آنها در بین راه به قزوین رسیدند که در آن زمان ملا خلیل قزوینی (متوفای 1089 قمری) از او و برادرش خواست که مدتی در قزوین بمانند. آنها نیز پذیرفتند و بین آنها و ملا خلیل مودت و برادری و دوستی برقرار شد.
خاندان فاضل تونی از فضلا و علمای زمان خود بوده اند. در أعیان الشیعة، در رابطه با احمد بن محمد تونی، برادر صاحب ترجمه اینطور آمده است: «کان عالماً فاضلاً ورعاً زاهداً عابداً له حاشیة علی شرح اللمعة و رسالة فی رد الصوفیة» و کتاب تحریم غنا نیز از او است. (أعیان الشیعة ج 2 ص 490)