تون جبغو خان یا تونشخو خان بزرگ خاقانات غربی ترک بین سال های ۶۱۸ میلادی تا ۶۳۰ میلادی بود. طبق روایات مآخذ، «تون جبغو خان دلیر و دانشمند بود و در همه گونه نبردها پیروز می شد. » در سال ۶۱۸ میلادی در عهد تونشخو یا تون جبغو خان حاکم خاقانات ترک غربی اصلاحاتی اعلان گردید که طبق آن خاقان مذکور تمام حاکمان محلی را والیان خود خوانده، به همهٔ آن ها عنوان داد. در سیاست او زوری با زاری توأم استفاده می شد مثلاً یکی از تواناترین حاکمان سمرقند را به دامادی خود درآورد. زمانی که سپهسالار ایران سمبات بگراتونی به هیتالیان حمله برد، تونشخو به مدد آنان آمد و پادگان ایرانی مجبور به عقب نشین شد. بدین ترتیب تمام تخارستان از سلطهٔ ساسانیان خارج شد. گرفتاری های خسرو پرویز شاه ساسانی و پیکارهای او در غرب با روم شرقی سبب شده بود که وی نتواند چنان که باید به اقدام های لازم در امور مرزهای شرقی دست زند. بدین روال طی سال های ۶۲۰ تا ۶۳۰ میلادی، مرزهای شرقی ایران بی دفاع ماند. آنچه در مآخذ آورده اند که تونشخو فارس را اشغال کرد به همین معنی می باشد. سپس تونشخو جنوب افغانستان را تسخیر کرد و به همین ترتیب تمام شمال و غرب پاکستان معاصر به تصرف ترک ها درآمد یا حداقل به ترک ها مطیع گردید. تونشخو در سال ۶۳۰ میلادی وفات یافت. بعد از مرگ او وضعیت خاقانی غربی ترک بی ثبات شد و جنگ و جدال، آشوب و فتنه بین اشراف بر سر نواحی زراعت پرور آسیای میانه فلاکت بسیاری آورد و تاراج و غارت و تاخت و تاز ابعاد گسترده پیدا کرد. تون جبغو خان بدست یکی از خویشاوندان خود به قتل رسید.
... [مشاهده متن کامل]
استحکامات دربند دیوار سنگی بسیار بلندی بود که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شد. طول آن چهل کیلومتر و از کوهستان تا کرانهٔ دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر سواران مهاجم به شمار میامد.
این دیوار که از تخته سنگ های بسیار بزرگ ساخته شده بود، هیجده تا بیست متر ارتفاع داشت. ۳۰ برج برفراز این دیوار قرار گرفته بود. دیوار سه دروازهٔ آهنی داشت که یک دروازهٔ آن به دریا گشوده می شد.
در سال ۶۲۶ میلادی خاقانات غربی ترک، جهت حمایت از بیزانس بطرف ایران حمله بردند. در این زمان جنگ شدیدی در جبهه های غرب ایران، بین خسرو پرویز و هراکلیوس در جریان بود. ترکان این بار توانستند با فرماندهی خان بزرگ تون جبغو خان، ضمن حملات مداوم و پی در پی خویش خطوط دفاعی دربند را شکسته و به سوی جلگه های قفقاز سرازیر شوند.
... [مشاهده متن کامل]
استحکامات دربند دیوار سنگی بسیار بلندی بود که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شد. طول آن چهل کیلومتر و از کوهستان تا کرانهٔ دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر سواران مهاجم به شمار میامد.
این دیوار که از تخته سنگ های بسیار بزرگ ساخته شده بود، هیجده تا بیست متر ارتفاع داشت. ۳۰ برج برفراز این دیوار قرار گرفته بود. دیوار سه دروازهٔ آهنی داشت که یک دروازهٔ آن به دریا گشوده می شد.
در سال ۶۲۶ میلادی خاقانات غربی ترک، جهت حمایت از بیزانس بطرف ایران حمله بردند. در این زمان جنگ شدیدی در جبهه های غرب ایران، بین خسرو پرویز و هراکلیوس در جریان بود. ترکان این بار توانستند با فرماندهی خان بزرگ تون جبغو خان، ضمن حملات مداوم و پی در پی خویش خطوط دفاعی دربند را شکسته و به سوی جلگه های قفقاز سرازیر شوند.
