توفیلایو اتی آلسانا. توفیلائو، اِتی آلِسانا (۱۹۲۴- ۱۹۹۹م)(Tofilau, Eti Alesana)
سیاستمدار اهل ساموآ، از ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵ و ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۱ نخست وزیر آن کشور. در ۱۹۵۷ به عضویت فونو۱ (پارلمان) درآمد و در ۱۹۶۰ عضو مجمع قانون اساسی شد، و راه را برای استقلال ساموآ از نیوزیلند در ۱۹۶۲ هموار کرد. در ۱۹۶۷ به پارلمان بازگشت و در ۱۹۸۲ به معاونت نخست وزیر و وزارت اقتصاد رسید و در همان سال رهبری حزب محافظ حقوق بشر۲ را، که حزبی مبتنی بر وفاداری های خانوادگی و محلی بود، برعهده گرفت. توفیلائو در دسامبر ۱۹۸۲ نخستین دورۀ نخست وزیری خود را آغاز کرد و پس از انتخابات سراسری فوریۀ ۱۹۸۵، که حزب یادشده اکثریت آرا را به دست آورد، همچنان در مقام خود باقی ماند و مسئولیت وزارت امور خارجه را نیز برعهده گرفت، اما در دسامبر ۱۹۸۵، بروز شکاف در حزب محافظ حقوق بشر سبب شد که مقام نخست وزیری را به وائای کولونه۳ واگذارد. او در آوریل ۱۹۸۸ به قدرت بازگشت و در ۱۹۹۰، با گذراندن قانونی، همۀ افراد بالغ کشور را از حق رأی برخوردار و نظام انتخابات غیرمستقیمِ ماتای۴ (رؤسای کلان) را ملغا کرد. حزب محافظ حقوق بشر در انتخابات سراسری سال های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۶ به پیروزی رسید و توفیلائو، به رغم وخامت وضع سلامتش و بالاگرفتن مخالفت مردم با فساد سیاسی و حساسیت دولت به انتقادات رسانه ها، همچنان در مقام نخست وزیری باقی ماند. او در وایتوگی۵، واقع در ساموآ۶ی امریکا، چشم به جهان گشود و به همراه پدر و مادرش، که از مبلغان مسیحی کلیساهای آزاد۷ بودند، در ۱۹۳۰ به ساموآی غربی کوچیدند. توفیلائو در جنگ جهانی دوم در نیروی دفاعی ساموآ خدمت کرد و در ۱۹۴۶ عنوان ماتای (رئیس انتخاباتی کلان) گرفت و اجازۀ نامزدی و رأی دادن در انتخابات را به دست آورد. پیش از ورود به عرصۀ سیاست، مدتی به فعالیت های اقتصادی مشغول بود.
Fono
Human Rights Protection Party (HRPP) Va'ai Kolone Matai Vaitogi Samoa Congregational Christian Missioners
سیاستمدار اهل ساموآ، از ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵ و ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۱ نخست وزیر آن کشور. در ۱۹۵۷ به عضویت فونو۱ (پارلمان) درآمد و در ۱۹۶۰ عضو مجمع قانون اساسی شد، و راه را برای استقلال ساموآ از نیوزیلند در ۱۹۶۲ هموار کرد. در ۱۹۶۷ به پارلمان بازگشت و در ۱۹۸۲ به معاونت نخست وزیر و وزارت اقتصاد رسید و در همان سال رهبری حزب محافظ حقوق بشر۲ را، که حزبی مبتنی بر وفاداری های خانوادگی و محلی بود، برعهده گرفت. توفیلائو در دسامبر ۱۹۸۲ نخستین دورۀ نخست وزیری خود را آغاز کرد و پس از انتخابات سراسری فوریۀ ۱۹۸۵، که حزب یادشده اکثریت آرا را به دست آورد، همچنان در مقام خود باقی ماند و مسئولیت وزارت امور خارجه را نیز برعهده گرفت، اما در دسامبر ۱۹۸۵، بروز شکاف در حزب محافظ حقوق بشر سبب شد که مقام نخست وزیری را به وائای کولونه۳ واگذارد. او در آوریل ۱۹۸۸ به قدرت بازگشت و در ۱۹۹۰، با گذراندن قانونی، همۀ افراد بالغ کشور را از حق رأی برخوردار و نظام انتخابات غیرمستقیمِ ماتای۴ (رؤسای کلان) را ملغا کرد. حزب محافظ حقوق بشر در انتخابات سراسری سال های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۶ به پیروزی رسید و توفیلائو، به رغم وخامت وضع سلامتش و بالاگرفتن مخالفت مردم با فساد سیاسی و حساسیت دولت به انتقادات رسانه ها، همچنان در مقام نخست وزیری باقی ماند. او در وایتوگی۵، واقع در ساموآ۶ی امریکا، چشم به جهان گشود و به همراه پدر و مادرش، که از مبلغان مسیحی کلیساهای آزاد۷ بودند، در ۱۹۳۰ به ساموآی غربی کوچیدند. توفیلائو در جنگ جهانی دوم در نیروی دفاعی ساموآ خدمت کرد و در ۱۹۴۶ عنوان ماتای (رئیس انتخاباتی کلان) گرفت و اجازۀ نامزدی و رأی دادن در انتخابات را به دست آورد. پیش از ورود به عرصۀ سیاست، مدتی به فعالیت های اقتصادی مشغول بود.
Fono
Human Rights Protection Party (HRPP) Va'ai Kolone Matai Vaitogi Samoa Congregational Christian Missioners
wikijoo: توفیلایو،_اتی_آلسانا_(۱۹۲۴)