[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
مضامین مرتبط با توحید در احادیث ، به ویژه احادیث امامان اهل بیت پیامبر علیهم السلام ، ادبیات گسترده و پرباری فراهم آورده است . در این میان خطبه های توحیدی امیرمؤمنان علیه السلام شهرت بسیار دارد. شماری از این احادیث در تفسیر و تبیین آیات توحیدی قرآن است ، شماری از آنها نکاتی از آموزه توحید را ارائه می کند و در برخی از آنها برهانهای یکتایی خدا و مراد از این یکتایی بیان شده است .
نفی آموزه های غیرتوحیدی و رفتارهای غیرموحدانه و شرک آلود نیز موضوعِ شماری از احادیث است . جایگاه باور به توحید در دین نیز در تعدادی از احادیث مطرح شده است . بر پایه این احادیث ، چند تن از محدّثان آثاری را در موضوع توحید با همین نام یا نامی مشابه ، فراهم آورده اند.
در بحث جایگاه توحید در اسلام ، احادیث فراوانی ذیل عنوان «ثواب الموحدین » روایت شده است . بنابراین احادیث ، باور به توحید بی آمیختگی به شرک و از سر اخلاص ، ارزشمندترین عبادت قلبی (جوانحی) است . پاداش آن بهشت است و اهل توحید از عذاب به دورند؛ محبوبترین عبارت نزد خدا «لااله الاّ اللّه » است و به بیان امام رضا علیه السلام در حدیث مشهور سلسله الذهب ، این عبارت اگر با شروطش ادا شود «حِصن اَمنِ خدا» است . اساساً سنگ بنای دین ، معرفت خدا یعنی یکی دانستن اوست و این ، نخستین عبادت خدا نیز هست . بنابر یک حدیث ، اعتقاد به توحید به تنهایی نیمی از دین به شمار می رود.
سخنان امیرمؤمنان و دیگر امامان ، بیش از هر چیز ناظر به تبیین و توضیح مراد از وحدت است . نفی وحدت عددی و اعتباری و تفسیر وحدت به بساطت ذات و بی مانند بودن از یکسو و نیز تأکید بر فراتر بودن وحدت حق متعال از فهم عقلانی از سوی دیگر، با تعبیرات گوناگون بیان شده است .
در جنگ جمل ، مردی اعرابی (بادیه نشین )، درباره مراد از واحد بودن خدا از امام علی علیه السلام سؤال کرد که اعتراض جمع را برانگیخت از آنرو که مقام اقتضای این پرسش را نداشت ، اما امام واکنش آنان را نپسندید و با تصریح بر اینکه همین مسئله اساس اقدامات ایشان بوده ، به وی پاسخ داد.
پاسخ امام این بود که یکی بودن به چهارگونه قابل توضیح است ، دو گونه آن را نمی توان برای خدا بکار برد و کاربرد دو گونه دیگر درست است . دو گونه نخست عبارت است از واحد عددی به معنای یکی در برابر دو تا و بیشتر، واحد نوعی به معنای گونه ای از یک جنس (یا صنفی از یک گونه ).
دوگونه دیگر عبارت است از واحد به معنای بی مانند و بی شریک ، واحد به معنای حقیقتی بسیط که نه در تحقق خارجی و نه در عقل و وهم تجزیه پذیر نیست . امام قسم اخیر را با عنوان «احدیُّ المعنی» بیان کرد و افزود: کذلک اللّهُ ربّنا. همچنانکه آیه 73 سوره مائده را که موضوع آن رد تثلیث نصاراست ، شاهدی بر نفی وحدت عددی خدا معرفی کرد.
مضامین مرتبط با توحید در احادیث ، به ویژه احادیث امامان اهل بیت پیامبر علیهم السلام ، ادبیات گسترده و پرباری فراهم آورده است . در این میان خطبه های توحیدی امیرمؤمنان علیه السلام شهرت بسیار دارد. شماری از این احادیث در تفسیر و تبیین آیات توحیدی قرآن است ، شماری از آنها نکاتی از آموزه توحید را ارائه می کند و در برخی از آنها برهانهای یکتایی خدا و مراد از این یکتایی بیان شده است .
نفی آموزه های غیرتوحیدی و رفتارهای غیرموحدانه و شرک آلود نیز موضوعِ شماری از احادیث است . جایگاه باور به توحید در دین نیز در تعدادی از احادیث مطرح شده است . بر پایه این احادیث ، چند تن از محدّثان آثاری را در موضوع توحید با همین نام یا نامی مشابه ، فراهم آورده اند.
در بحث جایگاه توحید در اسلام ، احادیث فراوانی ذیل عنوان «ثواب الموحدین » روایت شده است . بنابراین احادیث ، باور به توحید بی آمیختگی به شرک و از سر اخلاص ، ارزشمندترین عبادت قلبی (جوانحی) است . پاداش آن بهشت است و اهل توحید از عذاب به دورند؛ محبوبترین عبارت نزد خدا «لااله الاّ اللّه » است و به بیان امام رضا علیه السلام در حدیث مشهور سلسله الذهب ، این عبارت اگر با شروطش ادا شود «حِصن اَمنِ خدا» است . اساساً سنگ بنای دین ، معرفت خدا یعنی یکی دانستن اوست و این ، نخستین عبادت خدا نیز هست . بنابر یک حدیث ، اعتقاد به توحید به تنهایی نیمی از دین به شمار می رود.
سخنان امیرمؤمنان و دیگر امامان ، بیش از هر چیز ناظر به تبیین و توضیح مراد از وحدت است . نفی وحدت عددی و اعتباری و تفسیر وحدت به بساطت ذات و بی مانند بودن از یکسو و نیز تأکید بر فراتر بودن وحدت حق متعال از فهم عقلانی از سوی دیگر، با تعبیرات گوناگون بیان شده است .
در جنگ جمل ، مردی اعرابی (بادیه نشین )، درباره مراد از واحد بودن خدا از امام علی علیه السلام سؤال کرد که اعتراض جمع را برانگیخت از آنرو که مقام اقتضای این پرسش را نداشت ، اما امام واکنش آنان را نپسندید و با تصریح بر اینکه همین مسئله اساس اقدامات ایشان بوده ، به وی پاسخ داد.
پاسخ امام این بود که یکی بودن به چهارگونه قابل توضیح است ، دو گونه آن را نمی توان برای خدا بکار برد و کاربرد دو گونه دیگر درست است . دو گونه نخست عبارت است از واحد عددی به معنای یکی در برابر دو تا و بیشتر، واحد نوعی به معنای گونه ای از یک جنس (یا صنفی از یک گونه ).
دوگونه دیگر عبارت است از واحد به معنای بی مانند و بی شریک ، واحد به معنای حقیقتی بسیط که نه در تحقق خارجی و نه در عقل و وهم تجزیه پذیر نیست . امام قسم اخیر را با عنوان «احدیُّ المعنی» بیان کرد و افزود: کذلک اللّهُ ربّنا. همچنانکه آیه 73 سوره مائده را که موضوع آن رد تثلیث نصاراست ، شاهدی بر نفی وحدت عددی خدا معرفی کرد.
wikiahlb: توحید_در_حدیث