توز یا توج که همچنین طاووس هم نامیده شده در فارس قدیم و از توابع شاپورخوره در ۳۲ فرسنگی شیراز و با فاصله ۱۲ فرسنگی از جنابه یا بندر گناوه فعلی و تقریباً در محلی بین کازرون فعلی و بندر گناوه واقع بوده است. امروزه محل دقیق این شهر معلوم نیست. یاقوت حموی در آنجا که از پارچه های توزی اطلاعاتی می دهد که دارای بعضی نکات تازه است «جامه هایی است نازک با بافت لطیف به غربال شباهت دارند اما دارای رنگ هایی زیبا و حاشیه دوزی طلا هستند. اهالی خراسان به خصوص به این جامه ها علاقه مند بودند و به همین علت مقدار زیادی از این جامه ها به آنجا صادر می شد. »[۱]
... [مشاهده متن کامل]
نام این شهر در گزارش های مربوط به حرکت سفاین اسکندر مقدونی به صورت تائوکه هم آمده است. اصطخری نوشته است «توج شهری است بسیار گرم، در گودی جای دارد. خانه های آن از گل ساخته شده و شهر دارای نخل های فراوان است. » اصطخری از نظر وسعت آن را در ردیف شهر شاپور، اصطخر، کثه، جور و نوبندجان ذکر می کند. [۲]
جایگاه آن را برپایهٔ گواهی های تاریخی در بخش سعدآباد شهرستان دشتستان استان بوشهر امروزین می دانند. عده ای نیز بر این باورند که شهر باستانی توز در نزدیکی روستای آباد، حدفاصل بین آباد و سمل در زیر خاک مدفون شده است. نام این شهر در نوشته های گذشتگان به ریخت های توز و توه نیز آمده است. در پارسی میانه این شهر توژک خوانده می شده است. آب و هوای این شهر را گرم و خود توج را دارای نخلستان های فراوان نوشته اند.
محتویات [نمایش]
تاریخچه [ویرایش]
تپه کوشک در روستای آباد ( احتمالا توز قدیم )
توز یکی از قدیمی ترین و آبادترین و پر جمعیت ترین شهرهای دشتستان قدیم بوده است که در عصر ساسانیان از رونق و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. توز بسیار گسترده بوده و از وحدتیه تا شبانکاره و سعدآباد و در جنوب تا روستای دهقائد ادامه داشته است و شاید هم شهر توز حدفاصل بین روستای آباد و سمل قرار داشته، که در اثر مسطح کردن زمینهای ناهموار آن منطقه باروی قلعه ای کشف شد که گواه باستان شناسان، سبک معماری و ملات بکار گرفته شده در آن قلعه را مربوط به دوره ساسانیان دانست و نظر به اینکه شهر توز در دوره ساسانیان رونق داشته و رودخانه ای نیز از کنار آن میگذشته و هیچ تاریخی از این شهر تازه کشف شده در دست نیست لذا باستان شناسان به اجماع رسیدند که توز در حد فاصل بین آباد و سمل قرار داشته است. . شهر توز اهمیت بسیار داشته است، خصوصاً کشت پنبه به اندازه ای خوب و مناسب بوده است که برای پوشاک پادشاهان و صدور به خارج از کشور از آن استفاده می شده است . شهر توز در سال ۱۹ هجری به دست حکم ابن عاص فتح گردید. توز دانشمندان بسیاری را در خود پرورش داده است که می توان تاج الدین فارسی و عبدالله بن هارون التوزی را نام برد. توز مهمترین شهری بوده است که پیش از اسلام در قرن اولیه اسلامی در دشتستان قرار داشته است. رودخانه شاپور از کنار این شهر می گذشته است و نام آن رودخانه توز بوده است و نام این شهر از همین رودخانه گرفته شده است و بعداً رودخانه توز به رودخانه شاپور تغییر نام داده شده است. صنعت پارچه بافی توز شهرت جهانی داشته است. بعد از حمله اعراب گویا این شهر عظیم و تاریخی بر اثر زلزله ویران شده و زیر خاک مدفون گشته است.
تاریخی شهر توز اثار شهر "توز" یا "توج" در نزدیکی روستای زیراه از توابع بخش سعدآباد قرار دارد. این شهر تا قرن پنجم هجری آباد بوده است و پارچه و لباس آن معروف بوده است و هزاران مغازه پارچه فروشی در این شهر قرار داشته است و از پارچه ی این شهر برای ساخت لباس پادشاهان استفاده شده که در کتب مختلف تاریخی به آن اشاره شده است. آثار متعددی از جمله: سفال، کوزه، لوله آبی، اشیاء قیمتی و … در این منطقه به دست آمده و آثار متعددی هم در زیر زمینی مدفون است و نیاز به حفاری دارد. کاروانسرای دالکی این بنا مربوط به دوره ی قاجاریه است که در کنار شهر دالکی ساخته شده است. با توجه به این که جاده ی برازجان شیراز از قدیم تا کنون از کنار این شهر تاریخی می گذرد این امر باعث ساخت چنین کاروانسرایی در این مکان شده است. این کاروانسرا بسیار زیبا و دیدنی است گر چه در سال های گذشته قسمتی از آن تخریب شده و همت مسئولین جهت مرمت آن بسیار لازم به نظر می رسد شهر توز یا ( توج ) که امروزه آثار و بقایای آن در شهرستان دشتستان ( حد فاصل بخش سعدآباد و شبانکاره ) قرار دارد، یکی از مراکز شهری – صنعتی و تجاری مهم ایران و مناطق ساحلی خلیج فارس در دوران ساسانیان و قرون نخستین اسلامی بوده که حتی تا دوران حکومت آل بویه ( دیلمیان ) نیز حیات و فعالیت خود را حفظ نموده است. بر اساس گزارشهای مورخین و جغرافی دانان مسلمان، شهر توز منسوب است به اردشیر بابکان ( اوایل قرن سوم میلادی ) بنیانگذار دولت ساسانی. پارچه گلدوزی شده این شهر که به پارچه توزی مشهور بود از جمله محصولات هنری و صنعتی این شهر به شمار می رفت و از شهرت خاصی برخوردار بود به طوری که در شاهنامه فردوسی هم مورد اشاره قرار گرفته و نیز در خلال جنگ های صلیبی از جهان اسلام به اروپا انتقال یافته و مورد استقبال علافه مندان اروپایی قرار گرفته است. از سکه های ضرب شده در این شهر نیز سکه های متعلق به دوره آل بویه یا دیلمیان در دست می باشد. در شهر برازجان و اطراف آن علاوه بر آثار برجای مانده از دوران باستان و قرون میانه تاریخ ایران، آثار و ابنیه بر جای مانده از قرون اخیر و تاریخ معاصر ایران نیز وجود دارد. و از نقطه نظر تاریخی و معماری از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. در دوران معاصر و جدید نیز منطقه دشتستان و به ویژه شهر برازجان و مناطقی همچون سعد آباد و شبانکاره نقش بسیار فعال و حساسی در تحولات تاریخی جنوب کشور ایفا نموده است. جایگاه دشتستان و به ویژه شهر برازجان به عنوان مرکز مبارزات ضد استعماری مردم جنوب کشور در خلال جنگ جهانی اول ( ۱۹۱۷ - ۱۹۱۴ م ) و مقاومت مردم این منطقه در برابر حملات و هجوم های ارتش اشغالگر انگلستان از ج . . .
... [مشاهده متن کامل]
نام این شهر در گزارش های مربوط به حرکت سفاین اسکندر مقدونی به صورت تائوکه هم آمده است. اصطخری نوشته است «توج شهری است بسیار گرم، در گودی جای دارد. خانه های آن از گل ساخته شده و شهر دارای نخل های فراوان است. » اصطخری از نظر وسعت آن را در ردیف شهر شاپور، اصطخر، کثه، جور و نوبندجان ذکر می کند. [۲]
جایگاه آن را برپایهٔ گواهی های تاریخی در بخش سعدآباد شهرستان دشتستان استان بوشهر امروزین می دانند. عده ای نیز بر این باورند که شهر باستانی توز در نزدیکی روستای آباد، حدفاصل بین آباد و سمل در زیر خاک مدفون شده است. نام این شهر در نوشته های گذشتگان به ریخت های توز و توه نیز آمده است. در پارسی میانه این شهر توژک خوانده می شده است. آب و هوای این شهر را گرم و خود توج را دارای نخلستان های فراوان نوشته اند.
محتویات [نمایش]
تاریخچه [ویرایش]
تپه کوشک در روستای آباد ( احتمالا توز قدیم )
توز یکی از قدیمی ترین و آبادترین و پر جمعیت ترین شهرهای دشتستان قدیم بوده است که در عصر ساسانیان از رونق و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. توز بسیار گسترده بوده و از وحدتیه تا شبانکاره و سعدآباد و در جنوب تا روستای دهقائد ادامه داشته است و شاید هم شهر توز حدفاصل بین روستای آباد و سمل قرار داشته، که در اثر مسطح کردن زمینهای ناهموار آن منطقه باروی قلعه ای کشف شد که گواه باستان شناسان، سبک معماری و ملات بکار گرفته شده در آن قلعه را مربوط به دوره ساسانیان دانست و نظر به اینکه شهر توز در دوره ساسانیان رونق داشته و رودخانه ای نیز از کنار آن میگذشته و هیچ تاریخی از این شهر تازه کشف شده در دست نیست لذا باستان شناسان به اجماع رسیدند که توز در حد فاصل بین آباد و سمل قرار داشته است. . شهر توز اهمیت بسیار داشته است، خصوصاً کشت پنبه به اندازه ای خوب و مناسب بوده است که برای پوشاک پادشاهان و صدور به خارج از کشور از آن استفاده می شده است . شهر توز در سال ۱۹ هجری به دست حکم ابن عاص فتح گردید. توز دانشمندان بسیاری را در خود پرورش داده است که می توان تاج الدین فارسی و عبدالله بن هارون التوزی را نام برد. توز مهمترین شهری بوده است که پیش از اسلام در قرن اولیه اسلامی در دشتستان قرار داشته است. رودخانه شاپور از کنار این شهر می گذشته است و نام آن رودخانه توز بوده است و نام این شهر از همین رودخانه گرفته شده است و بعداً رودخانه توز به رودخانه شاپور تغییر نام داده شده است. صنعت پارچه بافی توز شهرت جهانی داشته است. بعد از حمله اعراب گویا این شهر عظیم و تاریخی بر اثر زلزله ویران شده و زیر خاک مدفون گشته است.
تاریخی شهر توز اثار شهر "توز" یا "توج" در نزدیکی روستای زیراه از توابع بخش سعدآباد قرار دارد. این شهر تا قرن پنجم هجری آباد بوده است و پارچه و لباس آن معروف بوده است و هزاران مغازه پارچه فروشی در این شهر قرار داشته است و از پارچه ی این شهر برای ساخت لباس پادشاهان استفاده شده که در کتب مختلف تاریخی به آن اشاره شده است. آثار متعددی از جمله: سفال، کوزه، لوله آبی، اشیاء قیمتی و … در این منطقه به دست آمده و آثار متعددی هم در زیر زمینی مدفون است و نیاز به حفاری دارد. کاروانسرای دالکی این بنا مربوط به دوره ی قاجاریه است که در کنار شهر دالکی ساخته شده است. با توجه به این که جاده ی برازجان شیراز از قدیم تا کنون از کنار این شهر تاریخی می گذرد این امر باعث ساخت چنین کاروانسرایی در این مکان شده است. این کاروانسرا بسیار زیبا و دیدنی است گر چه در سال های گذشته قسمتی از آن تخریب شده و همت مسئولین جهت مرمت آن بسیار لازم به نظر می رسد شهر توز یا ( توج ) که امروزه آثار و بقایای آن در شهرستان دشتستان ( حد فاصل بخش سعدآباد و شبانکاره ) قرار دارد، یکی از مراکز شهری – صنعتی و تجاری مهم ایران و مناطق ساحلی خلیج فارس در دوران ساسانیان و قرون نخستین اسلامی بوده که حتی تا دوران حکومت آل بویه ( دیلمیان ) نیز حیات و فعالیت خود را حفظ نموده است. بر اساس گزارشهای مورخین و جغرافی دانان مسلمان، شهر توز منسوب است به اردشیر بابکان ( اوایل قرن سوم میلادی ) بنیانگذار دولت ساسانی. پارچه گلدوزی شده این شهر که به پارچه توزی مشهور بود از جمله محصولات هنری و صنعتی این شهر به شمار می رفت و از شهرت خاصی برخوردار بود به طوری که در شاهنامه فردوسی هم مورد اشاره قرار گرفته و نیز در خلال جنگ های صلیبی از جهان اسلام به اروپا انتقال یافته و مورد استقبال علافه مندان اروپایی قرار گرفته است. از سکه های ضرب شده در این شهر نیز سکه های متعلق به دوره آل بویه یا دیلمیان در دست می باشد. در شهر برازجان و اطراف آن علاوه بر آثار برجای مانده از دوران باستان و قرون میانه تاریخ ایران، آثار و ابنیه بر جای مانده از قرون اخیر و تاریخ معاصر ایران نیز وجود دارد. و از نقطه نظر تاریخی و معماری از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. در دوران معاصر و جدید نیز منطقه دشتستان و به ویژه شهر برازجان و مناطقی همچون سعد آباد و شبانکاره نقش بسیار فعال و حساسی در تحولات تاریخی جنوب کشور ایفا نموده است. جایگاه دشتستان و به ویژه شهر برازجان به عنوان مرکز مبارزات ضد استعماری مردم جنوب کشور در خلال جنگ جهانی اول ( ۱۹۱۷ - ۱۹۱۴ م ) و مقاومت مردم این منطقه در برابر حملات و هجوم های ارتش اشغالگر انگلستان از ج . . .