تواضع در قران و حدیث

[ویکی فقه] تواضع در قرآن و حدیث. تواضع، از فضائل اخلاقی که در قرآن و حدیث و متون اخلاقی و عرفانی بر آن تأکید شده است.
تواضع در لغت به معنای فروتنی و خود را خوار کردن (تذلّل) آمده است.

واژه تواضع در قرآن
در قرآن کریم واژه تواضع به کار نرفته است اما واژگان و تعابیر دیگری وجود دارد که تقریباً همین معنا را می رساند، مانند خشوع، خشیت، إخبات ذلّت و خفض جناح.

تفاوت معانی تواضع در قرآن از دیدگاه لغت شناسان
برخی لغت شناسان میان این الفاظ تفاوتهای ظریفی قائل شده اند، مثلاً تواضع را توأم با توانایی و «تذلّل» را حاکی از ناتوانی شخص در برابر دیگری می دانند، چنانکه تواضع آدمی در برابر خادمان خویش، از سر ناتوانی در برابر ایشان نیست. نیز گفته اند که تواضع به اعتبار خُلقیات و افعال ظاهر و باطن و «خشوع» به اعتبار جوارح است و این سخن مشهور که «إذَا تَوَاضَعَ القَلْبُ خَشَعَتِ الْجَوَارِحُ»، بر همین معنا دلالت دارد یا تواضع با زبان و کردار است و «خشوع» در دل و دیده. معنای این واژه در همه نظامهای اخلاقی تقریباً یکسان و روشن است و نیازی به تعریف خاص ندارد، هر چند در منابع اسلامی تعاریف مختلفی از آن موجود است، از جمله اینکه «تواضع، راضی بودن به منزلتی فرو تر از استحقاق خود است». برخی تعاریف ذکر شده برای تواضع نیز بویژه با نظر به ضد آن، یعنی تکبر، بیان شده است

جایگاه تواضع در اخلاق دینی مسلمانان
...