تهمت

[ویکی فقه] تهمت، گمان بد بردن به کسی، کسی را به بدی متهم کردن، بهتان را گویند. تهمت از گناهان کبیره و در قرآن مجید به شدت از آن نهی، و عذاب شدیدی برای آن ذکر گردیده است.
بهتان و افتراء عبارتست از اینکه انسان در حق غیر به چیزی که راضی نیست دروغ بگوید به عبارت دیگر چیزی را به دروغ به دیگری نسبت دهد و شخصی که مرتکب گناه و عمل زشتی نشده به انجام آن متهم کند و یا عیب و نقصی را که در او نیست به او بچسباند و فرقی نیست که این نسبت دروغ در حضور او باشد یا در غیاب. بهتان و تهمت از گناهان کبیره است و در قرآن مجید به شدت از آن نهی، و عذاب شدیدی برای آن ذکر گردیده که به آن اشاره خواهد شد.در حقیقت بهتان بدترین نوع دروغ است و چنانچه اتهام شخص در غیاب وی باشد غیبت هم بشمار می آید و انسان در واقع مرتکب دو گناه شده است یکی دورغ و دیگری غیبت و بزرگ ترین ظلم در حق برادر مؤمن آنست که او را متهم به ارتکاب گناهی کنی که هرگز آنرا انجام نداده است. بهتان باصطلاح همین برچسب زدن به این و آن است که متاسفانه همواره در جوامع بشری مطرح بوده و امروزه نیز بزرگترین ابزار دشمنان و مخالفان است.
حکم تهمت
بدون دلیل، گمان بد بردن به مؤمن و جاری ساختن آثار آن بر او، حرام و بلکه از گناهان کبیره به شمار آمده است. وارد شدن در جا یا کاری که زمینه ی بدگمانی دیگران به شخص را فراهم می کند، کراهت دارد.
اسباب تهمت
هریک از امور زیر می تواند سبب تهمت گردد: بی مبالاتی در امر دین، دشمنی، دوستی، خویشاوندی و جز آن ها از اعمال و افعالی که انسان را در معرض تهمت قرار می دهد.
احکام متهم
...

[ویکی اهل البیت] «تهمت» از ریشه «وهم»، به معنای اظهار گمان بدی است که به دل انسان راه یافته است.
هر رفتاری از مجموعه رفتارهای انسان که در جامعه پدیدار می شود، به دو گونه قابل تفسیر و برداشت است:
برداشتی «خوب و مثبت»، و برداشتی «بد و منفی». در تهمت، انسان از رفتار، گفتار یا حالت دیگری، برداشت «بد و منفی» می کند که البته این برداشت، گاه به خود رفتار بازمی گردد به این معنا که خود رفتار، ناپسند و ناشایست تلقی می شود، و گاه از آن رفتار، صفات درونی و ویژگی های ناپسند برداشت می شود بی آنکه خود رفتار بد و ناپسند باشد که در این صورت، رفتار، فقط به منزله آینه و نمای آن صفت درونی گرفته می شود؛ یعنی گاه «تهمت» درباره زشتی ذات عمل و خود رفتار است، و گاه عمل و رفتار پلی قرار داده می شود تا برخی از زشتی های درونی به شخص نسبت داده شود.
هرگاه کسی از رفتار، گفتار یا حالات دیگران برداشت بدی داشته باشد، ولی این برداشت، فقط در درونش پنهان بماند و آشکار نشود، به «سوءظن» (بدگمانی) مبتلا شده است؛ ولی اگر برداشت ناشایستش را اظهار کند، به رفتار او «تهمت» گفته می شود؛ پس تفاوت «سوءظن» و «تهمت» در آشکارکردن گمانی است که از رفتار دیگری برداشت شده است.
در «بهتان» انسان می داند کسی که به او نسبت ناروا می دهد، کار نادرستی انجام نداده است؛ ولی از روی اغراض و خواسته های نفسانی، همانند دشمنی، کینه و حسد، صفت یا رفتار ناشایستی را به او نسبت می دهد؛ اما در تهمت، انسان برداشت خویش از رفتار دیگران را مدنظر قرار می دهد و او را متهم می سازد؛ در حالی که نمی داند این رفتار از او سرزده است؛ برای نمونه اگر انسان، شخصی را با سلاح گرم در کنار مقتولی مشاهده کند و به او نسبت قتل بدهد؛ در حالی که می داند قاتل نیست، رفتارش «بهتان» نامیده می شود و اگر نداند او قاتل نیست، به رفتار او تهمت گفته می شود.
سرچشمه تهمت، «سوءظن» است. بدگمانی به کردار، گفتار یا حالات دیگران ممکن است موجب شود شخص چه در حضور و چه در غیاب ایشان تهمت بزند؛ پس سوءظن می تواند به تهمت بینجامد؛ به این گونه که در سوءظن، برداشت انسان از عمل، سخن یا حالت دیگری، برداشتی بد در درون خود او است و ممکن است به سبب عواملی از درون خود انسان به بیرون تراوش کند؛ یعنی به دیگران اظهار شود که در این صورت به تهمت تبدیل می شود.
ریشه رفتار ناپسند و زننده تهمت را مانند بسیاری از رفتارهای زشت دیگر، باید در رذایل اخلاقی که از عدم اعتدال قوای درونی انسان پدید می آیند، جست.

تهمت (فیلم ۱۹۵۹). تُهمت ( انگلیسی: Libel ) یک فیلم به کارگردانی آنتونی اسکویت است که در سال ۱۹۵۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به دیرک بگارد، اولیویا دی هاویلند، رابرت مورلی، ویلفرید هاید - وایت، و آنتونی داوسون اشاره کرد.