نوشتۀ مرتضی مشفق کاظمی، نخستین رمان اجتماعی به فارسی، به شیوۀ راوی دانای کل نامحدود (← راوی)، در ۱۳۰۱ش. فرّخ، قهرمان رمان، که ماجرایی عاشقانه را از سر گذرانده است، تبعید می شود، اما سر از باکو و تشکل ایرانیان بلشویک درمی آورد و عاقبت به قزاق ها می پیوندد و همراه آنان وارد تهران می شود. اهمیت این رمان، نه در ارزش ادبیِ آن، که در نشان دادنِ برخورد اندیشه ها در آستانۀ کودتای ۱۲۹۹ش، با توصیف آشفتگی های سیاسی و مفاسد اخلاقیِ سال های پس از مشروطیت، و وضع حقارت آمیز زنان است. تهران مخوف به روسی ترجمه و در مسکو منتشر شده است (ترجمۀ تاردوا، ۱۹۴۳).
تهران مخوف ( طهران مخوف ) عنوان رمانی است از مرتضی مشفق کاظمی نویسنده ایرانی ( متولد ۱۲۸۱ شمسی ) . تهران مخوف در حقیقت نخستین رمان اجتماعی ایرانی به شمار می رود. مشفق کاظمی با تکیه بر اصول صحیح رمان نویسی و با محور قرار دادن زن به مفاسد درونی جامعه ایران اواخر عهد قاجار پرداخت. او با توصیف فساد و فحشا و ناامنی اجتماعی در سال های پس از مشروطیت در واقع یاس عمومی ناشی از به نتیجه نرسیدن انقلاب مشروطه را بیان می کند. داستان رمان حول عشق فرخ و مهین دور می زند اما نویسنده طی آن به علل انحراف مشروطه، روسپی شدن زنان و فساد اداره جات می پردازد. شیوه روایت آن متکی بر داستان های عامیانه فارسی با نگاه به رمان های مدرن نظیر کنت مونت کریستو نوشته الکساندر دوما است. ... [مشاهده متن کامل]
مشفق کاظمی رمان تهران مخوف را در اکتبر ۱۹۲۴ در برلن به پایان برد ( و این تاریخ در پایان نسخه چاپی کتاب درج شده است ) و در این زمان ۲۶ ساله بود. رمان نخست به صورت پاورقی در روزنامه ستاره ایران منتشر شد و بعداً به صورت کتاب درآمد. نخستین چاپ کتاب تاریخ ۱۳۰۵ را نشان می دهد. رمان تهران مخوف قصه جوانی به نام فرخ است. او آرزوی ازدواج با دخترعمه خود مهین را در سر دارد و در راه رسیدن به این هدف با مشکلات زیادی روبه رو می شود و ماجراهایی بر او می گذرد. گره خوردن سرنوشت آن ها با مقطعی حساس از تاریخ ایران؛ مقطعی که در آن، اشرافیت سنتی قاجار، دارد جای خود را به طبقه ای جدید می دهد. این رمان به باور حسن میرعابدینی، پژوهشگر و منتقد ادبی، اثری آشفته و به لحاظ هنری ضعیف است.
