[ویکی نور] با آن که دانشنامه کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، شاهکار علاّمه محمدعلی تهانوی، یکی از بزرگ ترین نگاشته ها در زمینه اصطلاح شناسی در زبان تازی و فارسی است و نویسنده از سرشناس ترین کسان در این رشته است، ولی آگاهی چندانی از زیست نامه او در دست نیست. نه تنها درباره نام او، که درباره تاریخ تولّد و مرگش نیز همداستانی نمی بینیم. بطرس بُستانی نام او را محمدعلی و جرجی زیدان محمد صابر فاروقی سنّی حنفی تهانوی نوشته اند. زرکلی و کحّاله نام نویسنده کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم را محمد بن علی نگاشته اند. در فهرست کتاب خانه خدیوی مصر نام تهانوی محمد بن محمد بن جابر آمده است. عبدالحّی حسینی نام او را محمدعلی پسر شیخ علی بن قاضی محمد حامد پسر محمد صابر فاروقی سنّی حنفی تهانوی نوشته است. فاروقی در پیوند به لقب خلیفه دوم (فاروق) است که دولت مستقل فاروقیان در خندیشی هند پس از مرگ فیروز تغلق در آن سرزمین روی کار آمد و نام خود را از عمر بن خطّاب گرفت. این دولت در سال های پایانی سده هشتم هجری بر دهلی فرمان می راند و تا سال های آغازین سده یازدهم پایید. پیداست که حنفی در پیوند به مذهب حنفی است، که از دیرباز در شبه قاره و پیرامون آن رواج داشته است. تهانوی در پیوند به تهانه بهون از روستاهای مظفّر نکر هند و از شهرک های دلهی (دهلی) بوده است.
آنچه از منابعی که درباره تهانوی نوشته اند، بر می آید این است که او در سال های پایانی سده یازدهم هجری/هفدهم میلادی پا به جهان گذاشت. بیشتر تاریخ نگاران، تهانوی را از دانشوران سده دوازدهم/هجدهم دانسته اند.
درباره تاریخ مرگ تهانوی نیز به درستی چیزی نمی دانیم. همین اندازه می دانیم که این نویسنده دانشور و سرشناس، برابر آنچه از کشّاف پیداست، در سال 1745/1158 هنوز می زیست و زنده بود. این تاریخ درست هم زمان است با فروپاشی دولت مغول هند؛ برای همین است که نمی توانیم به درستی و با اطمینان دریابیم که این نویسنده کم و بیش چند سال پس از 1158 زنده مانده بود.
شگفتا که عبدالحیّ حسینی هم که پیشین ترین نگاشته را درباره تهانوی بر جا نهاده است و دیگران از او گرفته اند، چیزی در این زمینه نگفته است. بدین گونه، آنچه بر پایه پاره ای از منابع آمده است که کتاب کشاف اصطلاحات، در آغاز سده سیزدهم هجری/نوزدهم میلادی پدیدار گردید و از افزوده های شاگردان تهانوی است که متن کشّاف را رونویسی می کردند.
تهانوی در دانش های زبان تازی، فقه، حدیث، تاریخ، ستاره شناسی، فلسفه، تصوّف و دیگر دانش ها کارکرد و اندوخته های خوبی پدرش از دانشمندان بزرگی بود که او را «قطب زمان» می نامیدند.
همان گونه که می دانیم، با لشکرکشی سلطان محمود غزنوی زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی/اسلامی در سرزمین پهناور هند رواج گرفت. پادشاهان دیگری که بر هند فرمان راندند و به ویژه مغولان هند، در راه گسترش دانش، کوشش های بی دریغی انجام دادند. بدین گونه، تهانوی از میراث کهن و ارزشمند علمی/فرهنگی برخوردار بود.
آنچه از منابعی که درباره تهانوی نوشته اند، بر می آید این است که او در سال های پایانی سده یازدهم هجری/هفدهم میلادی پا به جهان گذاشت. بیشتر تاریخ نگاران، تهانوی را از دانشوران سده دوازدهم/هجدهم دانسته اند.
درباره تاریخ مرگ تهانوی نیز به درستی چیزی نمی دانیم. همین اندازه می دانیم که این نویسنده دانشور و سرشناس، برابر آنچه از کشّاف پیداست، در سال 1745/1158 هنوز می زیست و زنده بود. این تاریخ درست هم زمان است با فروپاشی دولت مغول هند؛ برای همین است که نمی توانیم به درستی و با اطمینان دریابیم که این نویسنده کم و بیش چند سال پس از 1158 زنده مانده بود.
شگفتا که عبدالحیّ حسینی هم که پیشین ترین نگاشته را درباره تهانوی بر جا نهاده است و دیگران از او گرفته اند، چیزی در این زمینه نگفته است. بدین گونه، آنچه بر پایه پاره ای از منابع آمده است که کتاب کشاف اصطلاحات، در آغاز سده سیزدهم هجری/نوزدهم میلادی پدیدار گردید و از افزوده های شاگردان تهانوی است که متن کشّاف را رونویسی می کردند.
تهانوی در دانش های زبان تازی، فقه، حدیث، تاریخ، ستاره شناسی، فلسفه، تصوّف و دیگر دانش ها کارکرد و اندوخته های خوبی پدرش از دانشمندان بزرگی بود که او را «قطب زمان» می نامیدند.
همان گونه که می دانیم، با لشکرکشی سلطان محمود غزنوی زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی/اسلامی در سرزمین پهناور هند رواج گرفت. پادشاهان دیگری که بر هند فرمان راندند و به ویژه مغولان هند، در راه گسترش دانش، کوشش های بی دریغی انجام دادند. بدین گونه، تهانوی از میراث کهن و ارزشمند علمی/فرهنگی برخوردار بود.
wikinoor: تهانوی،_محمدعلی_بن_علی