تهافت التهافت

تهافت التهافت که در اصل به زبان عربی نوشته شده بود، متعاقباً به بسیاری از زبان های دیگر ترجمه شد. این کتاب نقطه عطفی برای ابن رشد در نظر گرفته می شود که در آن سعی می کند بین ایمان و فلسفه هماهنگی ایجاد کند.
در کتاب تهافت الفلاسفه، ابوحامد غزالی ( ۵۰۵–۴۵۰ هـ. ق ) ، که به مکتب کلام اسلامی اشعری وابستگی داشت به استدلال بر ضد ابن سینا پرداخت و فیلسوفانی مانند ابن سینا و فارابی را محکوم کرد. این متن موفقیت چشمگیری داشت و نقطه عطفی در مکتب اشعری در حوزه فلسفه و کلام بود. غزالی قبل از آن خلاصه ای از فلسفه نوافلاطونی با عنوان مقاصد الفلاسفه ( «اهداف فیلسوفان» ) به نگارش درآورده بود.
غزالی اظهار داشت که قبل از ابطال عقاید فلاسفه، باید در اندیشه های فلاسفه به خوبی آگاه بود. غزالی همچنین اظهار می داشت که با سایر شاخه های فلسفه مانند فیزیک، منطق، نجوم یا ریاضیات مشکلی ندارد؛ بلکه تنها مشکل او با متافیزیک است. او مدعی بود که فیلسوفان از ابزارهای مانند منطق که از آن برای علوم دیگر استفاده می کردند، در متافیزیک از آن استفاده نمی کردند.
حملهٔ غزالی به فیلسوفان، در جهان اسلام و مخصوصاً مشرق اسلامی تأثیر عمیقی داشت. مع الوصف در سرزمین های غربی اسلامی، فلسفه با حضور افرادی نظیر ابن طفیل، ابن باجه و ابن رشد رونق یافت. دیدگاه ابن باجه با غزالی اختلاف داشت و ابن طفیل نیز در کتاب حی بن یقظان طعنه هایی به غزالی زد، اما به نقد گستردهٔ آراء او نپرداخت.
ابن رشد در این کتاب از عقاید «فیلسوفان» دفاع می کند و استدلال های غزالی را نقد می کند. تهافت التهافت به شکل گفتگومانند ( دیالوگ ) به نگارش درآمده است؛ به این حالت که ابن رشد بخش هایی از سخنان غزالی را نقل کرده و سپس به آنها پاسخ می دهد.
ابن رشد تلاش کرد تا بین ایمان و فلسفه، بین اندیشه های ارسطویی و اسلام هماهنگی ایجاد کند. او مدعی شد که سخنان ارسطو نیز صحیح بوده است و کلمات قرآن نیز حقیقت ازلی است.
در اروپا، نوشته های فلسفی ابن رشد عموماً مورد استقبال دانشمندان مسیحی و یهودی قرار گرفت و باعث پیدایش مکتب فلسفی ابن رشدگرایی ( Averroism ) شد.