تَنگْسیر نوشتۀ صادق چوبک، رمانی به فارسی شیوۀ راوی دانای کل نامحدود (← راوی)، در ۱۳۴۲ش.تنگسیر را می توان مرثیه ای بر نابودی سنت های ارزشمند گذشته دانست. زارمحمد تنگستانی، عاصی از بی عدالتیِ قاضی و وکیل و دلال، برای احقاق حق خود عصیان می کند و پس از کشتن کلاهبرداران، از سوی مردم به شیرمحمد ملقّب می شود. نویسنده با درآمیختن کابوس های ذهنی او با حوادث متعدد، رمانی پرتحرک پدید آورده است. این اثر به چند زبان ترجمه شده و امیر نادری، فیلمی براساس آن و به همین نام تهیه کرده است (۱۳۵۳ش).
تنگسیر فیلمی ایرانی به کارگردانی امیر نادری و محصول سال ۱۳۵۲ است. این فیلم بر اساس رمانی به همین نام ساخته شده که صادق چوبک در سال ۱۳۴۲ نوشته و ریشه در واقعیت دارد. تنگسیر به اهالی و ساکنان شهرستان تنگستان می گویند. ... [مشاهده متن کامل]
زائر محمد هنگامی که می خواهد ورزای سکینه را که فرار کرده است رام کند؛ به گاو صدمه می زند و مورد سرزنش سکینه واقع می شود که او اگر زور و بازو دارد برود طلب ش را که بزرگان بوشهری خورده اند بگیرد. این حادثه، پرخاش و تحقیر سکینه نسبت به زائر محمد، موجب می شود تا زائر محمد برای گرفتن طلبش از آقا علی وکیل، عبدالکریم حاج حمزه، ابول گنده رجب و شیخ ابوتراب برازجانی اقدام کند. آن ها زائر محمد را تحقیر کرده بیرون می کنند و می گویند که سرمایه اش در معامله سوخت شده است. زائر محمد تفنگ قدیمی و تبر زنگ زده اش را از زیر خاک بیرون می آورد و پس از خداحافظی از همسرش شهرو «نوری کسرایی» درصدد انتقام بر می آید. او پس از کشتن عبدالکریم حاج حمزه و شیخ ابوتراب از دست امنیه ها به اغذیه فروشی بارون آساتور پناه می برد و از اسماعیل «پرویز فنی زاده»، شاگرد بارون آساتور، می خواهد که با پدر همسرش تماس بگیرد و شهرو و فرزندانش را برای سفر آماده کند. به دستور نایب امنیه ها در اطراف خانه ابول گنده رجب کشیک می کشند. اما زائر محمد با همکاری مردم او را از خانه بیرون کشیده و با شلیک گلوله از پا درمی آورد، و سرانجام زائر محمد که مردم شهر، بدلیل شجاعتش، او را شیر محمد لقب داده اند، به آب می زند تا به همسر و فرزندانش در آن سوی ساحل ملحق شود. این فیلم بر اساس رمان تنگسیر نوشته صادق چوبک ساخته شد. گفتگوهای فیلم به زبان فارسی و لهجه بوشهری است. • جایزه بهترین بازیگر برای بهروز وثوقی از جشنواره فیلم دهلی نو ۱۹۷۵ • جایزه بهترین کارگردانی برای امیر نادری از جشنواره فیلم سپاس ۱۳۵۳
" من خودم تنگسیرم چطور میام به خاطر حکومت رو یه تنگسیر دیگه تفنگ بکشم ؟ " ( صادق چوبک ، تنگسیر ) .
جایی که پر از سیر است
تنگسیر. الف. نام تنگستان به گویش محلی اهالی تنگستان. ب. یک شخص تنگستانی به گویش محلی اهالی تنگستان. پ. نام اولین رُمان «صادق چوبک» است ( رجوع شود به مقالۀ صادق چوبک در دانشنامۀ ویکی پدیای فارسی ) . وقایع رمان در تنگستان ( تنگسیر ) و بوشهر روی می دهند. «تنگسیر» داستان ظلم و بی عدالتیِ اجتماعی ای است که فردی بنام «زار محمّد» را در مقابله اش بر می انگیزد. شجاعت «زار محمّد» باعث گردید که او بیکباره به اسم «شیر محمد» زبانزد مردم گردید. ت. نام فیلمی ایرانی است به کارگردانی کارگردان ایرانی «امیر نادری» که محصول سال ۱۳۵۲ ه. ش. می باشد. داستان این فیلم بر اساس رمان صادق چوبک قرار دارد ( رجوع شود به مقالۀ فیلم تنگسیر در دانشنامۀ ویکی پدیای فارسی ) . ت. نام فیلم سینمائی جدیدی است که کارگردان ایرانی «بهروز افخمی» در سال 1387 شروع به ساختن آن نمود. به گفتۀ وی ( رجوع شود به جزئیات تازه از پروژۀ «تنگسیر» بهروز افخمی ) : ... [مشاهده متن کامل]
"اساسا در طرحی که ما داریم، «زار محمد» نقش اصلی و محوری نیست و یکی از 3 الی 4 نقش اصلی ما خواهد بود. این در حالی بود که در فیلم «امیر نادری» یا کتاب «صادق چوبک»، بیشتر به قهرمان و شخصیت «زار محمد» توجه شده بود و «نادری» سعی کرد فیلم با توجه به جزئیات رفتارها و کاراکتر او ساخته شود. وی گفت: ما سعی می کنیم داستان شهری را که این اتفاق در آن رخ داده، تعریف کنیم و شاید از این لحاظ، «تنگسیر» من به داستان «رسول پرویزی» نزدیک تر خواهد بود. "