تمهیدات

[ویکی فقه] تمهیدات، اثری مهم در عرفان و اصول طریقت، به فارسی، از عین القضاة همدانی (متوفی ۵۲۵) می باشد.
اولین تذکره نویسی که از تمهیدات نام برده، کمال الدین حسین گازرگاهی ، صوفی و شاعر قرن نهم و دهم است.
یکی دانستن دو کتاب عین القضاة
سپس برخی مورخان متقدم و متأخر دو اثر تمهیدات و زبدة الحقایقِ عین القضاة را اشتباهاً یکی دانسته و یا تمهیدات را ترجمه فارسی زبدة الحقایقِ قلمداد کرده اند، حال آن که تمهیدات به فارسی است و زبدة الحقایق به عربی و موضوعات و عناوین آن ها نیز تفاوت دارند. این اشتباه شاید ناشی از عبارتی در ابتدای تمهیدات بوده است («این کتاب به زبدة الحقایق فی کشف الدقایق... تمام کرده شد...»؛. که گویا مراد عین القضاة از عبارت مذکور پیوند محتوایی دو کتاب با یکدیگر بوده است.
محتوا
تمهیدات اطلاعات فراوانی در باره مباحث عرفانی و بسیاری از صوفیان در اختیار ما قرار می دهد که اگر این کتاب نبود نام و اقوال آن صوفیان ناشناخته می ماند، از این حیث یکی از آثار مهم عرفان اسلامی و ایرانی پیش از ابن عربی به شمار می رود که بیش از هشتصد سال مورد مطالعه و مداقه اهل تصوف در ایران و هند و دیگر نواحی جنوب آسیا بوده است .
تاریخ تالیف
...

[ویکی نور] تمهیدات، به زبان فارسی، از آثار عین القضات همدانی و یکی از بهترین آثار اهل تصوف در بیان اصول طریقت و اسرار عرفانی است.
مؤلف، کتاب را در حدود سی و یک سالگی، در اوج شوریدگی و شیفتگی عرفانی نوشته است.
کتاب، در ده اصل تدوین شده است.
نثر فارسی عین القضات، در عین زیبایی و شیوایی و رسایی، ساده و بی تکلف و سرشار از سوز و گداز شاعرانه است؛ به طور خلاصه، برای بیان روشن اندیشه های ژرف و عرفانی، قدرت قلم و تعبیر و نحوه تفهیم او بی بدیل می باشد.
هر چند، عین القضات، سعی کرده ترتیب مباحث بر اساس موضوعات حفظ شود، اما روح پرشور و جان عاشق و مستی و شیدایی او مانع از این شده است که مباحث، به طور منطقی نوشته شوند. البته این پریشانی سبب زیبایی و جذابیت اثر گشته است.

تَمْهیدات
(نام اصلی: زبدة الحقایق فی کشف الدقایق) از عین القضاة همدانی. رساله ای به فارسی، در ۵۲۰ق، در عرفان. عین القضاة این رسالۀ بسیار لطیف و خواندنی را بر پایۀ ده تمهید بنا نهاده، و در هر تمهید از مباحثی همچون اقسام معرفت، حقیقت عشق و روح و دل، حقیقت کفر و ایمان و شماری دیگر از مسائل عرفانی سخن گفته است. آیات قرآنی و اشعار عربی و فارسی بسیاری که در این رساله به کار رفته نیز، بر لطافت و زیبایی آن افزوده است. ۳قرن بعد از نگارش آن، سید محمد گیسودراز، شرحی بر آن نوشت. به ترکی نیز ترجمه شده است. متن بارها به چاپ رسیده است.