تمر هندی[ ۱] ( به عربی: تمر هندی، به معنای خرمای هندی ) ( نام علمی: Tamarindus indica ) درختی گرمسیری از
تیرهٔ پروانه داران و
زیرخانوادهٔ ارغوانیان است.
خاستگاه این گیاه مناطق استوایی قارهٔ
آفریقا است. میوهٔ این درخت به شکل
لوبیایی درشت و قهوه ای و ترش مزه و سرشار از
قند است.
تمر هندی در میان ساکنان
ماداگاسکار درختی مقدس و پادشاه درختان تلقی می شود.
خاستگاه تمر هندی مناطق استوایی قارهٔ آفریقا است و امروزه نیز این گیاه در کشورهای سودان، کامرون،
نیجریه و
تانزانیا و بلوچستان ایران به صورت خودرو می روید. [ نیازمند منبع] تمر هندی صدها سال پیش از طریق کشتی به شبه جزیرهٔ هند نیز منتقل شد و در آن جا پرورش یافت. پس از آن، این گیاه در سراسر
مناطق گرمسیری آفریقا و آسیای شرقی، از جمله
تایوان و حتی برخی نواحی
چین پخش شد.
این گیاه برای نخستین بار در هند، توسط
گیاه شناسان اروپایی با نام Tamarindus indica توصیف گشت. ریشهٔ این واژه از نام
عربی این میوه گرفته شده و به معنای خرمای هندی می باشد.
در
قرن شانزدهم تمر هندی توسط استعمارگران
اسپانیایی و
پرتغالی به
آمریکای لاتین نیز صادر شد و در کشورهایی چون مکزیک،
هندوراس و
گواتمالا پرورش یافت. امروزه این گیاه بخش مهمی از
رژیم غذایی ساکنان این مناطق را تشکیل می دهد.
درخت تمر هندی بین ۱۰ تا ۲۰ متر طول دارد. رشد این گیاه کُند، ولی عمر آن بسیار طولانی است. تمر هندی در خاک های رسی،
ماسه ای،
ابلیزی و
اسیدی به خوبی رشد می کند. این درخت مخصوص مناطق حاره بوده و به سرما حساس است، اما مقاومت بالایی دربرابر خشکی و باد دارد.
برگ های این درخت همیشه
سبز و به رنگ سبز روشن هستند. برگ ها مرکب بوده به صورت فراهم قرار گرفته اند.
تمر هندی در اواخر ماه اردیبهشت
گلهایی دارای ۵
گل برگ و زردرنگ با خطوط نارنجی یا قرمز می دهد. در ماه مهر این درخت میوه هایی به شکل لوبیا می دهد. هر میوه دارای بین ۱ تا ۱۲ هسته است که توسط گوشتی ترش مزه، خمیرمانند و رشته و
فیبردار احاطه شده است. میوه ها پوستی قهوه ای رنگ و سخت دارند و می توانند تا ۱۵ سانتی متر طول داشته باشند. هر درخت بالغ می تواند سالیانه تا ۱۷۵ کیلوگرم میوه دهد.
تمر هندی های شبه جزیرهٔ هند میوه هایی بزرگ تر با ۶ تا ۱۲ هسته می دهند، در حالی که تمر هندی های آفریقایی و مناطق
آمریکای جنوبی بین ۱ تا ۶ هسته دارند. این هسته ها قهوه ای رنگ، پهن و صاف هستند و در بعضی از مناطق چون چین و
جاوه مورد استفادهٔ کودکان برای بازی های چون
چکرز چینی قرار می گیرد.