[ویکی فقه] تَمّامِ بْنِ عامِر، ابوغالب (۱۸۴- جمادی الآخر ۲۸۳ق/۸۰۰- ژوئیۀ ۸۹۶م)، وزیر ، ادیب ، شاعر و تاریخ نگار اندلسی است.
خاندان او از موالـی عبـدالرحمان بـن ام حَکَم ثقفـی ــ والی کوفه در ۵۸ ق/۶۷۸م بودند و نیای بزرگ او، ابوغالب تمام بن علقمه (د ۱۹۶ق) با سپاه بلج بن بشر (ه م)، سردار اموی ، احتمالاً در ۱۲۳ق/۷۴۱م وارد اندلس شد و سپس در شمار یاران نزدیک عبدالرحمان اموی درآمد و در بیعت ستاندن برای عبدالرحمان و در تسخیر شهر طلیطله و چند شهر دیگر مشارکت ، یا حتی سمت فرماندهی داشت. عبدالرحمان نیز مقام حاجبی خویش را به تمام بن علقمه سپرد. وی پس از عمری دراز، در دورۀ حکم اموی درگذشت. تمام بن علقمه از نخستین راویان اخبار در باب شرایط به قدرت رسیدن عبدالرحمان اموی و حوادث پس از آن به شمار می رود.
مناصب
(۱) محمد بن ابار، الحلة السیراء، به کوشش حسین مونس، قاهره، ۱۹۵۸م.(۲) ابن اثیر، الکامل.(۳) حیان بن حیان، المقتبس، به کوشش محمود علی مکی، بیروت، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م.(۴) عمر بن دحیه، المطرب من اشعار اهل المغرب، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، قاهره، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۵م.(۵) علی بن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۸۰م.(۶) احمد بن عذاری، البیان المغرب، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، لیدن، ۱۹۵۱م.(۷) محمد بن قوطیه، تاریخ افتتاح الاندلس، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره/ بیروت، ۱۴۰۲ق.(۸) ک. بایکو، المصادر التاریخیة العربیة فی الاندلس، ترجمۀ نایف ابوکرم، دمشق، ۱۹۹۹م.(۹) طبری، تاریخ.(۱۰) عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۴م.(۱۱) احمد مقری، نفح الطیب، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۸۸ق/ ۱۹۶۸م.(۱۲) احمد مقریزی، المقفی الکبیر، به کوشش محمد یعلاوی، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.(۱۳) حسین مونس، فجر الاندلس، قاهره، ۱۹۵۹م.
خاندان او از موالـی عبـدالرحمان بـن ام حَکَم ثقفـی ــ والی کوفه در ۵۸ ق/۶۷۸م بودند و نیای بزرگ او، ابوغالب تمام بن علقمه (د ۱۹۶ق) با سپاه بلج بن بشر (ه م)، سردار اموی ، احتمالاً در ۱۲۳ق/۷۴۱م وارد اندلس شد و سپس در شمار یاران نزدیک عبدالرحمان اموی درآمد و در بیعت ستاندن برای عبدالرحمان و در تسخیر شهر طلیطله و چند شهر دیگر مشارکت ، یا حتی سمت فرماندهی داشت. عبدالرحمان نیز مقام حاجبی خویش را به تمام بن علقمه سپرد. وی پس از عمری دراز، در دورۀ حکم اموی درگذشت. تمام بن علقمه از نخستین راویان اخبار در باب شرایط به قدرت رسیدن عبدالرحمان اموی و حوادث پس از آن به شمار می رود.
مناصب
(۱) محمد بن ابار، الحلة السیراء، به کوشش حسین مونس، قاهره، ۱۹۵۸م.(۲) ابن اثیر، الکامل.(۳) حیان بن حیان، المقتبس، به کوشش محمود علی مکی، بیروت، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م.(۴) عمر بن دحیه، المطرب من اشعار اهل المغرب، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، قاهره، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۵م.(۵) علی بن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۸۰م.(۶) احمد بن عذاری، البیان المغرب، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، لیدن، ۱۹۵۱م.(۷) محمد بن قوطیه، تاریخ افتتاح الاندلس، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره/ بیروت، ۱۴۰۲ق.(۸) ک. بایکو، المصادر التاریخیة العربیة فی الاندلس، ترجمۀ نایف ابوکرم، دمشق، ۱۹۹۹م.(۹) طبری، تاریخ.(۱۰) عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۴م.(۱۱) احمد مقری، نفح الطیب، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۸۸ق/ ۱۹۶۸م.(۱۲) احمد مقریزی، المقفی الکبیر، به کوشش محمد یعلاوی، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.(۱۳) حسین مونس، فجر الاندلس، قاهره، ۱۹۵۹م.
wikifeqh: تمام_بن_عامر