تماس عصبی ماهیچه ای

تماس عصبی ماهیچه ای ( به انگلیسی: Neuromuscular junction ) ناحیه ای است که هر صفحه انتهایی[ ۱] منشعب از نورون حرکتی تحتانی[ ۲] با قسمتی از غشاء یک فیبر عضله اسکلتی ارتباط سیناپسی ایجاد می کند. نورون های حرکتی آلفا که در ایجاد واحدهای حرکتی شرکت می کنند، دستور نهایی را از دستگاه عصبی مرکزی جهت ایجاد انقباض عضلانی صادر می کنند. نورون های حرکتی تحتانی در انتهای مسیر خود که به عضلات اسکلتی ختم می شوند، منشعب شده و با ایجاد صفحات انتهایی در مجاورت فیبرهای عضلانی، پیام های عصبی را به عضلات بدن جهت عمل حرکتی منتقل می کنند.
هر نورون حرکتی در انتهای مسیرش به عضلات اسکلتی، بخشی به نام صفحه انتهایی ( End plate ) ایجاد می کند. عموماً صفحات انتهایی تقریباً در ناحیه وسط غشاء فیبرهای عضلانی قرار می گیرند.
هر پایانه آکسونی[ ۳] در یک فرورفتگی از غشاء فیبر عضلانی قرار می گیرد. به فرورفتگی غشاء فیبر ماهیچه ای، ناودان سیناپسی ( Synaptic gutter ) می گویند. پایانه آکسونی در خارج غشاء فیبر عضلانی، فاصله اندکی نسبت به غشای فیبر دارد. به فضای بین پایانه آکسونی و غشای فیبر عضلانی، شکاف سیناپسی[ ۴] می گویند. چین خوردگی های زیادی در عمق ناودان سیناپسی فیبر ماهیچه ای ایجاد می شود که هر کدام شکاف زیرعصبی[ ۵] نامیده می شود.
هر پایانه آکسونی ( Axon terminal ) در قسمت نزدیک به پایان مسیرش، غلاف میلین خود را از دست می دهد و برجسته ( Swelling ) می گردد که به آن دکمه انتهایی ( Terminal bouton ) می گویند. دکمه انتهایی دارای کیسه های سیناپسی حاوی استیل کولین است که غشاء آن، غشاء پیش سیناپسی در ناحیه تماس عصبی - ماهیچه ای است. هر پایانه آکسونی ممکن است چند دکمه انتهایی را در مجاورت غشاء فیبر عضلانی ایجاد نماید.
کیسه های سیناپسی که حاوی میانجی تحریکی استیل کولین ( Ach ) هستند در ناحیه پایانه های آکسونی برای تحریک فیبر عضلانی قرار دارند. این کیسه ها در حضور یون های کلسیم ( Ca ) پاره شده و در نتیجه استیل کولین در شکاف سیناپسی آزاد می شود. این مسئله باعث می شود که کانال های استیل کولین باز شده و بدین ترتیب نفوذپذیری غشای فیبر عضلانی نسبت به یون های مثبت ( مانند سدیم پتاسم و کلسیم ) افزایش می یابد که در نهایت باعث ایجاد پتانسیل عمل[ ۶] در فیبر عضلانی می گردد.
شروع و انجام انقباض عضلانی به صورت مراحل پشت سر هم زیر است.