تلومر ( Telomere ) پایانه فیزیکی کروموزم های خطی می باشد که از یک توالی غیر کدکننده تشکیل یافته است. در پستانداران تلومر مرکب از تعداد متغیری توالی های تکراری، با رمز TTAGGG می باشد. توالی تکرار شونده تلومری در سایر جانداران نیز دارای فرمول کلی مشابهی است که این شباهت نشاندهنده نقش حیاتی و در نتیجه محفوظ باقی ماندن ساختار تلومر می باشد. کشف کارکرد تلومر و آنزیم تلومراز در دهه ۱۹۹۰ توسط سه دانشمند آمریکایی به نام های الیزابت بلک برن، خانم کرول گریدر و آقای جک زوستاک، منجر به اهدای جایزه نوبل سال ۲۰۰۹ به این سه نفر شد.
با وجود اینکه تلومر به صورت DNA دورشته ای ( Double strand ) است اما در انتهایی ترین منطقه یک توالی کوتاه ( ۱۴ تا ۱۶ نوکلوئیدی ) غنی از T و A دارد که با جفت شدن با یک ناحیه داخلی تر تلومر ساختاری به نام حلقهT یا T - loop به وجود می آیدکه با اتصال پروتئین های متصل شونده به تلومر تثبیت می گردد
انتهای مولکول خطی که معمولاً چسبنده می باشد، با حضور تلومر و ساختمان آن این چسبندگی را از دست می دهد. از این رو تلومر مانند سپری کروموزم را از ایجاد پیوستگی های نابجا و غیر صحیح و تخریب به وسیله آنزیم های اگزونوکلئاز سلول محافظت می نماید. همچنین، مشخص شده است که تلومر درمکان یابی و جایگیری کروموزم در هسته و خاموشی انتخابی ژن های مجاور خود، ایفای نقش می کند علاوه برا ین، تلومر نقش اساسی دیگری در ابتدای سنتز خود ایفا می کند که در ارتباط با رونویسی می باشد. در واقع در انتهای یک DNA خطی کار آنزیم های همانند ساز در رشته پیرو به مشکل برخورد می کند چرا که این آنزیم ها برای برداشتن آخرین پرایمر و قراردادن آخرین بازها، پایانه OH3' - در اختیار ندارند. آنزیم تلومراز ( Telomerase ) این مشکل را با سنتز تلومر حل می کند.
با توجه به اینکه در هر دور همانندسازی با فعالیت تلومراز به طول تلومر افزوده می شود[ ۱] به نظر می رسد که اندازه تلومر پیوسته افزایش می یابد اما در واقع چنین مسئله ای رخ نمی دهد بلکه حتی در سلول های سوماتیک جانداران پر سلولی مثل انسان طول تلومر پیوسته کاهش می یابد. این سلول ها طی تمایز، توانائی تولید آنزیم تلومراز را از دست داده اند بنابراین در هر دور همانند سازی در این سلول ها آنزیم های درگیر درانتهای تلومر با مشکل عدم وجود پایانه روبرو شده وقسمتی از انتهای تلومر همانندسازی نمی گردد. این مسئله طی تقسیمات متوالی باعث کاهش تدریجی طول تلومر می گردد. [ ۲]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبا وجود اینکه تلومر به صورت DNA دورشته ای ( Double strand ) است اما در انتهایی ترین منطقه یک توالی کوتاه ( ۱۴ تا ۱۶ نوکلوئیدی ) غنی از T و A دارد که با جفت شدن با یک ناحیه داخلی تر تلومر ساختاری به نام حلقهT یا T - loop به وجود می آیدکه با اتصال پروتئین های متصل شونده به تلومر تثبیت می گردد
انتهای مولکول خطی که معمولاً چسبنده می باشد، با حضور تلومر و ساختمان آن این چسبندگی را از دست می دهد. از این رو تلومر مانند سپری کروموزم را از ایجاد پیوستگی های نابجا و غیر صحیح و تخریب به وسیله آنزیم های اگزونوکلئاز سلول محافظت می نماید. همچنین، مشخص شده است که تلومر درمکان یابی و جایگیری کروموزم در هسته و خاموشی انتخابی ژن های مجاور خود، ایفای نقش می کند علاوه برا ین، تلومر نقش اساسی دیگری در ابتدای سنتز خود ایفا می کند که در ارتباط با رونویسی می باشد. در واقع در انتهای یک DNA خطی کار آنزیم های همانند ساز در رشته پیرو به مشکل برخورد می کند چرا که این آنزیم ها برای برداشتن آخرین پرایمر و قراردادن آخرین بازها، پایانه OH3' - در اختیار ندارند. آنزیم تلومراز ( Telomerase ) این مشکل را با سنتز تلومر حل می کند.
با توجه به اینکه در هر دور همانندسازی با فعالیت تلومراز به طول تلومر افزوده می شود[ ۱] به نظر می رسد که اندازه تلومر پیوسته افزایش می یابد اما در واقع چنین مسئله ای رخ نمی دهد بلکه حتی در سلول های سوماتیک جانداران پر سلولی مثل انسان طول تلومر پیوسته کاهش می یابد. این سلول ها طی تمایز، توانائی تولید آنزیم تلومراز را از دست داده اند بنابراین در هر دور همانند سازی در این سلول ها آنزیم های درگیر درانتهای تلومر با مشکل عدم وجود پایانه روبرو شده وقسمتی از انتهای تلومر همانندسازی نمی گردد. این مسئله طی تقسیمات متوالی باعث کاهش تدریجی طول تلومر می گردد. [ ۲]
wiki: تلومر