تقسیم قران بر اساس سوره

[ویکی فقه] تقسیم قرآن بر اساس سوره. بخش بندی های قرآن از جهات گوناگون و به لحاظ های متفاوت را تقسیمات قرآن می گویند. یکی از این تقسیمات، تقسیم قرآن بر اساس سوره و سرآغاز سوره ها می باشد. سوره ها از این نظر به مقطّعات، مسبّحات، حامدات، اقسام، سُور قُل، مخاطبات و زمانیات تقسیم شده اند.
۲۹ سوره قرآن با حروف تهجّی شروع شده اند که به آن ها سوره های «مقطّعات» گفته اند. به این حروف مقطعه گفته اند، چون هر یک جدا جدا خوانده می شود. این حروف با احتساب مکرراتش ۷۸ حرف و با حذف مکرراتش ۱۴ حرف یعنی نصف حروف الفباست که برخی اهل ذوق با ترکیب آن، جمله «علیٌ صراطُ حقٍّ نُمْسکه» را ساخته اند. این ویژگی گر چه لطیف است لیکن با این گونه روش ها نمی توان عقاید و مبانی دینی را ثابت کرد. به آن ها «حروف نورانی» نیز گفته شده است. سوره های مقطعات عبارت اند از بقره، آل عمران، عنکبوت، روم، لقمان و سجده که با «الم»، اعراف با «المص»، یونس، هود، یوسف، ابراهیم و حجر با «الر»، رعد با «المر»، مریم با «کهیعص»، طه با «طه»، یس با «یس»، ص با «ص»، فصّلت، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف با «حم»، شوری با «حم عسق» و قلم با «ن» شروع شده اند.به ۶ سوره ای که با «الم» شروع شده و سوره اعراف که با «المص» شروع شده است سوره های «الم» گفته اند. برخی به تمام ۱۳ سوره ای که حروف مقطعه آن ها «الم» یا دو حرف اول حروف مقطعه آن ها الف و لام است سوره های «الف لامات» گفته اند. برخی از سلف سوره های «الم» را میادین (جمع میدان) و سوره های «الر» را بساتین (جمع بستان: باغ) قرآن دانسته اند. به سه سوره شعراء، نمل و قصص «طواسیم» یا «طواسین» و به ۷ سوره ای که با «حم» شروع می شود «حوامیم» یا «حامیمات» یا «ذوات حم» یا «آل حم» گفته اند. اطلاق «حوامیم» بر این سوره ها در روایات متعددی وارد شده است. بنا به نقلی از امام صادق (علیه السلام) حوامیم ریاحین (گل ها) قرآن اند و قاری و حافظ باید برای حفظ و تلاوت آن ها خداوند را سپاس گویند، افزون بر این در روایات از این سوره ها با عنوان دیباج القرآن (ابریشم قرآن) لُباب القرآن (مغز قرآن) ثمرة القرآن (میوه قرآن) عرائس القرآن (عروس های قرآن) یاد شده است.
مسبّحات
هفت سوره اسراء، حدید، حشر، صفّ، جمعه، تغابن و اعلی که با تسبیح و تنزیه خداوند شروع شده مسبّحات و عرائس قرآن لقب گرفته اند. برخی بدون احتساب سوره اسراء سوره های مسبّحات را ۶ سوره دانسته اند. ابو عمرو دانی سوره های ممتحنه، منافقون و طلاق را از این مجموعه دانسته که ظاهراً وجهی ندارد.
حامدات
پنج سوره حمد، انعام، کهف، سبأ و فاطر با حمد و ستایش خداوند آغاز شده که به آن ها «حامدات» گفته اند. این سوره ها به مقاصیر (رواق، ایوان یا شبستان ها) قرآن لقب گرفته اند. زرکشی می گوید: ۱۴ سوره با ثنای پروردگار شروع شده که ۷ سوره آن یعنی ۵ سوره حامدات و دو سوره فرقان و ملک در بردارنده صفات ثبوتیه پروردگار و ۷ سوره دیگر (مسبّحات) در بردارنده تنزیه و صفات سلبیه پروردگارند و این مطلب سرّ عظیمی از اسرار پروردگار است. همو ۱۵ سوره صافّات، ذاریات، طور، نجم، مرسلات، نازعات، بروج، طارق، فجر، شمس، لیل، ضحی، تین، عادیات و عصر را از گروه سوره هایی معرّفی می کند که با قسم آغاز شده اند. وی دو سوره قیامت و بلد را از ۲۳ سوره ای شمرده است که با جمله خبری آغاز شده است؛ ولی برخی این دو سوره با ۱۵ سوره پیشین و ۵ سوره یس، ص، دخان، زخرف، ق و ن را که بلافاصله بعد از حروف مقطّعه قسم آمده اند با عنوان سوره های «اَقْسام» (جمع قَسم) یاد کرده اند.
مخاطبات
...