تقریرات برهان نظم

[ویکی فقه] برای برهان نظم تقریرهایی گوناگون ارائه شده که به آن می پردازیم.
۱. جهان طبیعت دارای نظم معینی است و هر نظمی به حکم عقل نیازمند ناظمی آگاه و تواناست که آن را پدید آورده است، پس جهان طبیعت ناظمی آگاه و توانا دارد، و آن خداوند متعالی است. در این تقریر از شکل اول بهره گرفته شده است.
عقل سلیم
۲. بین نظام حاکم بر جهان و خواسته های انسان نوعی هماهنگی، تناسب و توافق دائمی برقرار است. این تناسب یا از سوی صانعی حکیم و دانا (خدای متعالی) پدید آمده است یا بنا بر حساب احتمالاتِ بسیار ناچیز برحسب تصادف پدید آمده است و در چنین فرضی عقل سلیم گزینه نخست را که امری معقول است بر گزینه دیگر که بسیار ضعیف است ترجیح می دهد.
توازن و نظم
۳. بین اندازه ها و مقدارهای موجودات مختلف طبیعت توازن و نظم وجود دارد. اختلالی اندک در این توازن باعث اختلال در اندازه های دیگر در بخشهای گسترده ای از جهان، بلکه در تمام جهان می شود؛ مانند توازنی که بین مقدار اکسیژن و دی اکسید کربن در طبیعت وجود دارد که اگر مقدار هریک کاسته شود باعث به خطر افتادن زندگی گیاهان (که دی اکسید کربن را جذب و اکسیژن را دفع می کنند) و حیوانات (که عکس عمل گیاهان را انجام می دهند) می شود و به حکم عقل، این توازن و نظم بدون خالق حکیم و دانا نمی تواند پدید آید.
مقدمه برهان نظم
...