تفویض اختیار در سیره نبوی

[ویکی فقه] هر پست و مقام و جایگاهی که به افراد واگذار می شود، به میزان اهمیتی که دارد، مسئولیت آور است. سیره ی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز چنین بود. وی افراد مناسب و لایق را برای هر کاری انتخاب و وظایف او را گوش زد کرده و در مقابل از آن ها بازخواست می کرد و در صورت مشاهده ی تقصیر از سوی کارگزارانش، سخت بر می آشفت و خود با جدیت رسیدگی و جبران می نمود.
هر پست و مقام و جایگاهی که به افراد واگذار می شود، به میزان اهمیتی که دارد، مسئولیت آور است. سیره ی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز چنین بود. وی افراد مناسب و لایق را برای هر کاری انتخاب و وظایف او را گوش زد کرده و در مقابل از آن ها بازخواست می کرد و در صورت مشاهده ی تقصیر از سوی کارگزارانش، سخت بر می آشفت و خود با جدیت رسیدگی و جبران می نمود. ایشان زمانی که معاذ بن جبل را به عنوان فرماندار به یمن فرستاد، در وصیت و دستورالعملی به وی چنین یاد آور شد: «اعتذر الی اهل عملک من کل امر خشیت ان یقع الیک منه عیب یعذرونک.» از رفتار و عمل کارگزارانت در هر مورد که ممکن است، از ناحیه ی آن به تو عیبی برسد، پوزش بطلب تا مردم پوزش تو را بپذیرند.
تفویض اختیار با اختبار و مراقبت
تفویض اختیار باید با اختبار و مراقبت باشد. اختبار در لغت به معنای آزمودن و امتحان و آزمایش است. یک مدیر موفق و مقتدر کسی است که علاوه بر اختبار و اطمینان یافتن از توانایی های کارگزاران خود، دقت و نظارت کافی بر عمل کرد آن ها نیز داشته باشد. رفتار رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) با مسئولان نظام خود نیز بر اساس همین اصل بود. این عمل به معنی بی اعتمادی به کارگزاران نیست؛ بلکه به این دلیل است که آدمی همیشه و در همه حال نیازمند یک ناظر است تا از مسیر وظایفی که برای او تعریف شده است، منحرف نشده و در صورت نیاز، به او گوشزد شود؛ چرا که نفس آدمی به بدی و گناه فرمان می دهد.
← اختبار و پیگیری از حضرت علی
تفویض اختیار باید با حساب رسی و حساب خواهی باشد. یک مدیریت زمانی کارآمد و کامل خواهد بود که علاوه بر اختبار و نظارت بر عمل کرد کارگزار، همراه با محاسبه و نیز مؤاخذه و تشویق باشد. یک مدیر موفق می بایست از زیر مجموعه های خود گزارش کار بخواهد تا از پیشرفت کارها با خبر شود.
← حساب خواهی از ابن اتبیّه
...