[ویکی نور] تفسیر فرات اثر ابوالقاسم، ابراهیم بن فرات بن ابراهیم کوفی(زنده در سال 307 ق) می باشد که در موضوع تفسیر قرآن بر اساس روایات و اخبار غالبا شیعی به زبان عربی منتشر شده است.
از آنجا که این تفسیر از کهن ترین تفاسیر تاریخ اسلام و بالاخص شیعه می باشد، در معرفی این تفسیر، معمولا به قدمت و تقدم آن توجه می شود.هم چنین شخصیت مؤلف «ابراهیم بن فرات کوفی» نیز به سبب ذکر در کتب رجالی، بیش از خود کتاب مورد توجه قرار گرفته است چه این که وی، استاد روایات و احادیث بوده و خود نیز شیوخ فراوان روایی دارد. این دو علت منجر شده است که ارزش علمی و تفسیری کتاب در هاله ای از مهجوریت قرار گیرد، لذا شایسته به نظر می رسد که به خود تفسیر بیشتر توجه شود.هر چند که صفحات تاریخ، اطلاع اندکی از سرگذشت مؤلف و دیدگاه فکری و اعتقادی وی در اختیار دارد و برای تحقیق بیشتر می بایست به آثار وی و مهمتر از همه به کتاب تفسیرش، پناه برد!
تفسیر، با مقدمه ی کوتاهی آغاز می شود سپس با جمله ی «اما بعد هذا تفسیر آیات القرآن مروی عن الأئمة علیهم السلام» به 9 روایت در معرفی قرآن می پردازد.طبق ترقیم مصحح محترم کتاب، تفسیر فرات دارای 777 روایت می باشد.کتاب(با اندکی آشفتگی) به ترتیب فعلی سوره ها تنظیم شده است، بدون اینکه در تفسیر آیات ترتیبی رعایت شده باشد.برخی از سوره ها هم تفسیر نشده اند:الدخان، التغابن، نوح، المزمل، الإنفطار، البروج، الطارق، الاعلی، العلق، القارعة، الهمزة، الفیل، قریش، الماعون و المسد. اکثر روایات نقل شده در تفسیر، ناظر به مقام والای اهلبیت(علیهم السلام) می باشد و در این میان،«ولایت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)» بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفته است.البته این اهتمام بیشتر به پنج تن آل عبا منعطف است و با توجه به گرایش احتمالی مؤلف به زیدیه، تا امام سجاد (علیه السّلام)نیز کاملا مشهود است ولی در مورد سایر امامان(علیهم السلام)حجم روایات بسیار اندک می نماید.
این تفسیر به علل پیشگفته، کمتر در مجامع روایی و تفسیری امامیه مطرح بوده است.تا قبل از مرحوم مجلسی در کتاب بحار الانوار، چندان اعتنایی به این تفسیر نبود.ابوالقاسم، عبید اللّه بن عبداللّه بن احمد حسکانی معروف به حاکم حسکانی و مؤلف کتاب «شواهد التنزیل» تنها کسی است که فراوان از تفسیر فرات نقل می کند.
غیر از مرحوم مجلسی، شیخ حر عاملی در «وسائل الشیعة»،شیخ صدوق در «علل الشرایع» و «عیون اخبار الرضا» و «فضایل الاشهر الثلاثة» و «کمال الدین (یا اکمال الدین)» و «معانی الاخبار»، سید عبدالکریم بن طاووس در «فرحة الغری»، قطب الدین راوندی در «قصص الانبیاء» و سید بن طاووس در «مهج الدعوات» و «الیقین» از ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی و یا تفسیرش نقل می کنند.
از آنجا که این تفسیر از کهن ترین تفاسیر تاریخ اسلام و بالاخص شیعه می باشد، در معرفی این تفسیر، معمولا به قدمت و تقدم آن توجه می شود.هم چنین شخصیت مؤلف «ابراهیم بن فرات کوفی» نیز به سبب ذکر در کتب رجالی، بیش از خود کتاب مورد توجه قرار گرفته است چه این که وی، استاد روایات و احادیث بوده و خود نیز شیوخ فراوان روایی دارد. این دو علت منجر شده است که ارزش علمی و تفسیری کتاب در هاله ای از مهجوریت قرار گیرد، لذا شایسته به نظر می رسد که به خود تفسیر بیشتر توجه شود.هر چند که صفحات تاریخ، اطلاع اندکی از سرگذشت مؤلف و دیدگاه فکری و اعتقادی وی در اختیار دارد و برای تحقیق بیشتر می بایست به آثار وی و مهمتر از همه به کتاب تفسیرش، پناه برد!
تفسیر، با مقدمه ی کوتاهی آغاز می شود سپس با جمله ی «اما بعد هذا تفسیر آیات القرآن مروی عن الأئمة علیهم السلام» به 9 روایت در معرفی قرآن می پردازد.طبق ترقیم مصحح محترم کتاب، تفسیر فرات دارای 777 روایت می باشد.کتاب(با اندکی آشفتگی) به ترتیب فعلی سوره ها تنظیم شده است، بدون اینکه در تفسیر آیات ترتیبی رعایت شده باشد.برخی از سوره ها هم تفسیر نشده اند:الدخان، التغابن، نوح، المزمل، الإنفطار، البروج، الطارق، الاعلی، العلق، القارعة، الهمزة، الفیل، قریش، الماعون و المسد. اکثر روایات نقل شده در تفسیر، ناظر به مقام والای اهلبیت(علیهم السلام) می باشد و در این میان،«ولایت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)» بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفته است.البته این اهتمام بیشتر به پنج تن آل عبا منعطف است و با توجه به گرایش احتمالی مؤلف به زیدیه، تا امام سجاد (علیه السّلام)نیز کاملا مشهود است ولی در مورد سایر امامان(علیهم السلام)حجم روایات بسیار اندک می نماید.
این تفسیر به علل پیشگفته، کمتر در مجامع روایی و تفسیری امامیه مطرح بوده است.تا قبل از مرحوم مجلسی در کتاب بحار الانوار، چندان اعتنایی به این تفسیر نبود.ابوالقاسم، عبید اللّه بن عبداللّه بن احمد حسکانی معروف به حاکم حسکانی و مؤلف کتاب «شواهد التنزیل» تنها کسی است که فراوان از تفسیر فرات نقل می کند.
غیر از مرحوم مجلسی، شیخ حر عاملی در «وسائل الشیعة»،شیخ صدوق در «علل الشرایع» و «عیون اخبار الرضا» و «فضایل الاشهر الثلاثة» و «کمال الدین (یا اکمال الدین)» و «معانی الاخبار»، سید عبدالکریم بن طاووس در «فرحة الغری»، قطب الدین راوندی در «قصص الانبیاء» و سید بن طاووس در «مهج الدعوات» و «الیقین» از ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی و یا تفسیرش نقل می کنند.
wikinoor: تفسیر_فرات_الکوفی