تفسیر احکام القران

[ویکی فقه] تفسیر احکام القرآن (راوندی). این کتاب توسط فقیه مفسر، محدث ادیب، قطب الدین سعید بن هبة الله راوندی ، از علمای بزرگ شیعه در قرن ششم هجری نگاشته شده است.
در این کتاب جمع آوری آیاتی که مربوط به مباحث فقهی است با جامعیت بی نظیری، انجام شده، که شاید بتوان گفت ایشان از پیشگامان در این زمینه هستند.
انگیزه نگارش
مؤلف در مقدمه کتاب چنین آورده است: چیزی که مرا برانگیخت تا دست به نگارش چنین کتابی بزنم این بود که، در میان پژوهشگران کتابی را نیافتم که به خوبی به بررسی این مهم پرداخته باشد، یعنی کتابی که در آن فقه قرآن یا سخنان خداوند متعال بررسی شده باشد در دست نبود. پس بر آن شدم که در مورد همه مباحث مربوط به آن، مانند: لفظ و معنا و ظاهر و باطن آیاتی که درباره احکام شرعی فرو فرستاده شده است به بررسی بپردازم.
فقه القرآن، القطب الراوندی، ج۱، ص۳.
کتاب حاضر به ترتیب مباحث فقهی، یعنی از طهارت تا دیات نگاشته شده است و گفتنی های درخور توجه، که با مباحث تفسیری و فقهی در هم آمیخته شده، در آن به خوبی خودنمایی می کند. نوشته های ایشان از نظریات «شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی» در دو کتاب «التبیان فی تفسیر القرآن» و «الاستبصار فیما اختلف فیه من الاخبار» تاثیر پذیرفته، به گونه ای که توجه خاصی به نظریات «سید مرتضی علم الهدی» در کتاب «الانتصار فی انفرادات الامامیة» کرده است. این مطلب را با دقت در متن این کتاب به آسانی می توان یافت، به شکلی که در برخی از موارد عین عبارت آنها نقل شده بدون آن که هیچ گونه تغییر یا تصرفی در عبارت آنها صورت گرفته باشد. البته این بدان معنا نیست که مؤلف از قدرت اجتهاد و استنباط بی بهره بوده، زیرا در بسیاری جاها می بینیم که وی همانند فقیهی قدرتمند، به بررسی و تحلیل مباحث فقهی و تفسیری می پردازد و نظریات جدید و استواری را مطرح می سازد. یکی دیگر از ویژگیهای این کتاب تلفیقی نوین است که ایشان توانسته میان نظریات فقهی و تفسیری که به ظاهر با هم اختلاف دارند به نوعی سازگاری ایجاد نماید. گاهی که به منابع فقهی و روایی مراجعه می کنیم، گمان می رود علما و دانشمندان اسلامی در این زمینه با هم اختلاف نظر دارند، ولی پس از آن که به این کتاب برمی گردیم، با شگفتی می بینیم که ایشان آن نظریات را جمع کرده و با بیان ساده و زیبایی یک جا آورده است. از دیگر ویژگیهای این کتاب، بیان نظریات اختلافی میان عالمان شیعه و سنی است که به شکلی دقیق به بررسی آنها پرداخته و در برخی موارد فصلهای متعددی در توضیح آن اختصاص داده، و از دریچه های گوناگون به آنها نگریسته است. به هر حال، این کتاب یک اثر بزرگ و ماندگار در نوع خود به شمار می رود و با گذشت نزدیک به هزار سال از نگارش آن، هنوز مباحث آن توجه محققان و فقها را به خود معطوف ساخته است.
سخن بزرگان
...

[ویکی فقه] تفسیر احکام القرآن (عباد بن عباس). تفسیر احکام القرآن اثر عباد بن عباس از علمای امامیه در عصر خویش و از وزرای رکن الدوله بویهی است.
آیات الاحکام (تفسیر احکام القرآن) اثر شیخ امین ابوالحسن عباد (م ۳۵۰ ق) فرزند عباس بن عباد طالقانی از علمای امامیه در عصر خویش و از وزرای رکن الدوله بویهی. مفسر پدر صاحب ابن عباد وزیر دیلمیان است.تـفـسـیـر وی در یک جلد به زبان عربی و به شیوه روائی و کلامی در بیان آیات احکام و فقه قرآن کریم است که یاقوت حموی از این تفسیر به نام احکام و فقه قرآن کریم است که یاقوت حموی از این تفسیر به نام احکام القرآن ذکر نموده است و نیز سید محسن امین در شرح حال وی می نویسد: دارای مؤلفاتی است و از گفته سمعانی چنین استفاده می گردد که کتاب تفسیر احکام قرآن وی بر اساس مذهب شیعی می باشد. ایـن تفسیر شامل پانصد آیه از احکام قرآن کریم است که مفسر به فقه و احکام قرآن کریم پرداخته است.

[ویکی فقه] تفسیر احکام القرآن (کلبی). تفسیر احکام القرآن اثـر محمد بن سائب کلبی از مفسران معروف شیعه و از اصحاب ائمه می باشد. وی منسوب به قبیله بنی کلاب یا بنی کلب از قبایل اصیل عربی، متوفای ۱۴۶ می باشد.
تفسیر کلبی، تفسیر احکام القرآن اثـر ابـوالـنـصر محمد بن السائب بن بشر کلبی (م ۱۴۶ ق) از مفسران معروف شیعه و از اصحاب حضرت امام محمد الباقر و امام جعفر الصادق (علیهماالسّلام). ابن ندیم در کتاب الفهرست خود هنگام ذکر کتاب هائی که درباره علوم قرآن تالیف گردیده است از این تفسیر به نام احکام القرآن کلبی یاد کرده است و جمعی به نام آیات الاحکام ضبط کرده اند و هر دو تفسیر متحد هستند.
معرفی اجمالی تفسیر
ابن خلکان می گوید: کلبی، صاحب تفسیر و عالم به انساب و در این دو رشته سرآمد و مقتدای همگان بوده است. جلال الدین سیوطی می گوید: به بلندایی و پر محتوایی تفسیر کلبی کسی ننگاشته است.آقابزرگ تهرانی در الذریعة از این تفسیر به نام آیات الاحکام نام برده و از قول ابن عدی می نویسد کلبی صاحب تفسیر کبیر است که از بزرگترین تفاسیر معروف می باشد. با این ترتیب کلبی صاحب دو تفسیر می باشد به نام تفسیر کبیر و تفسیر آیات الاحکام.گـفـتـه اند که نخستین کسی است که در این فن در اسلام کتابی تالیف نموده است، و ابن حجر عسقلانی در کتاب خویش تهذیب التهذیب پای خود را فراتر گذاشته و ابوالنصر کلبی را به خاطر تشیع اش به کفر و زندقه متهم کرده است.تـفسیرهای مورد بحث به زبان عربی و چنان چه از متون تاریخ استفاده می گردد در تفسیر آیات و در فقه و آیات احکام قرآن کریم و به شیوه روائی است و متاسفانه اکنون موجود نمی باشد.
قدمت و ارزش تفسیر کلبی
این تفسیر از کهن ترین و با ارزش ترین تفاسیر سلف شناخته شده و همواره مورد استفاده مفسران قرار داشته است. البته به جهت تهمت های ناروایی که به وی بسته بودند، بزرگان اهل حدیث و تفسیر و نیز تاریخ، از همان دوران، در هنگام نقل حدیث از وی، با کنیه یا لقب از او یاد می کردند و در حالی که او را یکی از سرشارترین منبع تفسیر و حدیث و تاریخ می شناختند. سمعانی می گوید: ثوری و محمد بن اسحاق، هنگام روایت از او، می گفتند: حدثنا ابو النضر، تا شناخته نشود. عطیه عوفی او را با عنوان ابو سعید یاد می کرد و می گفت: حدثنی ابو سعید.
آراء تفسیری وی در کتب سلف
...