تفسیر ابن جریج

[ویکی فقه] عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج مکنّی به ابوالولید و ابوخالد (۸۰-۱۵۰ یا ۱۵۱ق /۶۹۹-۷۶۷ یا ۷۶۸م )، محدث، فقیه، حافظ قرآن، قاری و مفسرِ مکی است، وی اولین کسی که دست به تدوین حدیث و تفسیر زده است.
جلال الدین سیوطی - به نقل از خلیلی (خلیلی، ابوالقاسم احمد بن محمد بلخی (متوفای ۴۲۹) از مشایخ بزرگ حدیث در ماوراء النهر) می گوید: محمد بن ثور از ابن جریج، سه جزو بزرگ تفسیر، روایت می کند که اهل فن آن را صحیح شمرده اند، و نیز حجاج بن محمد یک جزو روایت می کند و آن را هم صحیح دانسته اند؛ ولی تفسیری در حجم بزرگ از وی به روایت موسی بن محمد در دست است که جای تامل می باشد. نسخه نفیسی از تفسیر ابن جریج در کتابخانه سید بن طاووس (متوفای ۶۶۴) وجود داشته که در کتاب سعد السعود (تالیف: ۶۵۱) از آن به نسخة عتیقة جیده یاد می کند و فرازهایی از آن را می آورد.
مرجعیت تفسیر ابن جریج
تفسیر ابن جریج از منابع سرشار تفاسیر متاخر است؛ مانند تفسیر طبری، ثعلبی، قرطبی و سیوطی که به فزونی از آن نقل کرده اند. اصل تفسیر اکنون در دست نیست و اخیرا استاد علی حسن عبدالغنی، روایات تفسیری ابن جریج را از درون تفسیرهای یاد شده بیرون آورده، تصحیح و تحقیق نموده و به چاپ رسانده است.
شخصیت ابن جریج
ابن جریج دانشمندی فرزانه و صاحب نظر خردمند بود که به دقت و اتقان شهرت داشت و در میان همکنان خود از برجستگی شایسته ای برخوردار بود و همواره مورد توجه همگان قرار داشت، چنانکه در شرح حال او گذشت.