تغزل و تشبیب

تَغزّل و تَشبیب
تغزل در لغت به معنی عشق ورزیدن و تشبیب به معنی وصف جمال زن و حال خود با وی گفتن و نیز یاد جوانی کردن و نسیب نیز به معنای سخنان عاشقانه است. در اصطلاح ادب نسیب، تشبیب یا تغزل به معنای آن است که شاعر در سرودن قصیده پیش از آن که به تنۀ اصلی قصیده و موضوع آن بپردازد، ابیاتی غنایی و رمانتیک را در موضوعی غیر از موضوع اصلی قصیده به ویژه در مضامین عاشقانه، وصف معشوق، احوال عاشق، یاد ایام جوانی و آنچه لازمه یا مناسب جوانی استبسراید و پس از آن با یک یا دو بیت که به آن تخلّص می گویند از این مقدمه فراغت پیدا کرده به موضوع اصلی قصیده گریز می زند و آن را ادامه می دهد. این روش که شاعر ابتدا مقدمه ای جدا از موضوع اصلی شعر بگوید و با بیت یا ابیاتی به موضوع اصلی شعر گریز بزند، اگرچه خاص قصیده است برخی شاعران در قالب های دیگر شعر فارسی نیز از آن استفاده کرده اند. ظاهراً با استقلال یافتن مقدمه های عاشقانۀ قصیده، بعدها قالب غزل پدید آمده است.