تعلیم و تربیت اسلامی

[ویکی فقه] توجه اسلام به ابعاد فردی انسان، اعم از بعد عاطفی (وجدان، امیال، غرایز، احساسات و...)، عقلانی (خرد، دانش، شناخت، افکار، عقاید و...) رفتاری و نیازهای زیستی، روحی روانی، عاطفی و... نشانگر اهمیت به تعلیم و تربیت اسلامی می باشد.
دین مقدس اسلام دارای نظامی فراگیر و شامل است. به نحوی که هر متخصص متعهد و منصفی از هر فنی، به نحوی با نظرات دین اسلام سروکار دارد. چرا که اسلام همانند دیگر ادیان الهی بر تمام شئون انسانی اعم از اقتصاد، اجتماع، سیاست، حکومت، ... و به خصوص حوزه تعلیم و تربیت اشراف دارد. سرّ این واقعیت به طور اجمال این است که، اساساً دین را برنامه زندگی بشر دانسته اند.
آیت الله عبدالله جوادی آملی، شریعت در آینه معرفت، ص۹۳.
برای معرفی هر علم بهترین راه تعریف، بیان ابعاد و ویژگی های آن علم می باشد. امّا درباره علم تعلیم و تربیت این وضع قدری متفاوت است. زیرا غالب دانشمندانی که در حیطه تعلیم و تربیت صاحب رای می باشند، هم در تعریف و ماهیت علم تعلیم و تربیت و هم در ابعاد و ویژگی های آن اختلاف نظر دارند. بسیاری از آنها حتی در علمیّت تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش، مانند دیگر علوم، اتفاق نظر ندارند. بنابراین ابتدا مختصراً به تعریف تعلیم و تربیت می پردازیم، سپس سیری کوتاه در نظرات مختلف و متعددی در زمینه علم بودن و یا نبودن آن از ابتدا تاکنون خواهیم داشت. آن گاه به برخی ویژگی های آن اشاره نموده و در آخر ارتباط آن را با اسلام بیان خواهیم کرد.
← تعریف علم تعلیم و تربیت
از آنچه درباره تعلیم و تربیت گفته شد به دست آمد که تعلیم و تربیت جدید، همانند دیگر علوم انسانی، بیشتر در قرون اخیر، به خصوص در قرن بیستم، دچار تحول و دگرگونی و رشد بوده است. امّا در اسلام و منابع اسلامی به تربیت به معنای عام آن از همان ابتدای ظهور این دین مقدس الهی اهمیت فوق العاده ای داده شده است. انسان موضوع تربیت و یکی از اساسی ترین موضوعات مطالعاتی این علم محسوب می شود. چرا که تربیت را «فراهم آوردن زمینه برای پرورش دادن و به فعلیت رساندن تمام استعدادهایی می داند که خداوند بالقوه در نهاد او به ودیعت نهاده است.»
مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، صدرا، تهران، ص۷۷.
...