تعریف شرح اللفظی

[ویکی فقه] تعریف شرح اللفظی، یکی از اصطلاحات علم منطق و عبارت است از معنی کردن لفظ به لفظی که از آن مانوس تر باشد.
معنی کردن لفظ به لفظی که از آن مانوس تر باشد را در اصطلاح تعریف شرح اللفظی گویند، مانند اینکه بگوئیم عنقا یعنی سیمرغ و آخشیج یعنی عنصر.تعریف شرح اللفظی را شرح الاسم هم گفته اند، گرچه در این تعریف، فقط معنای لغوی مراد است که با تبدیل لفظ به لفظ شناخته شده تر نزد شنونده حاصل می شود و این گونه تعریف در کتب لغت متداول است.
تفاوت بین شرح اللفظ و شرح الاسم
تفاوت بین تعریف شرح اللفظی و تعریف شرح الاسمی این است که در تعریف شرح الاسمی تصوری اجمالی از معنای لفظ پیش از ثبوت وجود آن در خارج برای منطقی وجود دارد اما در تعریف شرح اللفظی، همان تصوری اجمالی از معنای لفظ هم وجود ندارد و برای حصول این تصور، فرد باید به کتب لغت مراجعه نماید.وقتی کسی از معنای انسان می پرسد و ما در جواب می گوییم: بشر. این تعریف را منطقیان، شرح اللفظی می دانند. اما اگر کسی پیش از علم به وجود انسان از معنای آن سؤال کند و ما بگوییم: حیوان ناطق. این تعریف را شرح الاسمی می دانند و همین است که پس از علم به وجود انسان، منقلب به حدّ حقیقی می شود. روشن است که این انقلاب به حسب حال متعلّم، و الاّ مفهوم حیوان ناطق هیچ انقلابی پیدا نمی کند. معانی لغوی در کتب لغت غالباً از قبیلِ تعاریف شرح اللفظی هستند.
مصباح یزدی، محمد تقی، شرح برهان شفا، ج۱، ص۱۴۷.
۱. ↑ مصباح یزدی، محمد تقی، شرح برهان شفا، ج۱، ص۱۴۷.
...