تضرعوا

[ویکی الکتاب] معنی لَوْلَا تَضَرَّعُواْ: چرا تضرّع نکردند - چرا زاری نکردند - چرا اظهار ذلت و درماندگی نکردند
ریشه کلمه:
ضرع (۸ بار)

تضرّع به معنی تذلّل است. در قاموس و اقرب آمده: «تَضَرَّعَ اِلَی اللّهِ» یعنی ابتهال و تذلّل کرد و به قولی خود را در معرض طلب حاجت قرار داد. ایضاً در قاموس گوید: «ضراع ضرعاً و ضراعُ: خضع و ذلّ و استکان». . آن گاه که عذاب ما به آنها رسید چرا تذلّل نکردند؟ چرا به درگاه خدا زاری نکردند؟ لیکن دلهای آنها سخت گردید . استکانت چنانکه در مجمع فرموده به معنی خضوع است یعنی:هر آینه آنها را به عذاب گرفتار کردیم به پروردگارشان خاضع و تسلیم نشدند و تضرّع و زاری نکردند علی هذا استکانت امر قلبی و تضرّع، زاری با زبان و امر ظاهری است و اگر هر دو به یک معنی باشد منظور آن است که در گذشته خضوع نکردند و اکنون هم نمی‏کنند. در المیزان از کافی از حضرت باقر علیه السلام نقل است که فرمود: «... اَیْاِسْتِکانَةُ هِیَ الْخُضُوعُ. وَ التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ وَ التَّضَرُّعُ بِهِما». در مجمع از حضرت صادق صلوات اللّه علیه نقل کرده: استکانت در دعاست، تضرّع برداشتن دو دست است در نماز. «اَلْاِسْتِکانَةُ فی الدُّعاءِ وَ التَّضَرِّعُ رَفَعُ الْیَدِ فی الصَّلوةِ». نا گفته نماند مفهوم دو آیه فوق و همچنین آیاتی نظیر .آن است که گرفتاری‏های بدن و غیره از جانب خدا برای بیدار کردن انسان و اظهار تذلّل به خدا و توبه و انابه است که انسان به ضعف و عصیان خود پی ببرد و متوجه خدا شود بدین طریقگرفتاری‏ها یک نوع رحمت اند ما بعد آیه 43 انعام حاکی است که اگر شخص از گرفتاری‏ها متنبه نشود درهای نعمت بر رویش گشوده شده و غفلتاً عذاب او را یافته و از بین می‏برد . در خاتمه نا گفته نماند: ضرع گذشته از مصدر بودن به معنی پستان حیوانات است مثل ثدی که پستان زن است طبرسی فرموده: علت این تسمیه آن است که شیر به پستان میل می‏کند. ایضاً ضُرُع به ضم (ض - ر) نزدیک شدن است در اقرب آمده: «ضرع السبع من الشی‏ء ضروعاً: دنامة» و نیز آمده: «تَضَرَّعَ مِنْه» یعنی با میل به او نزدیک شد و چون تذلّل و زاری یک نوع نزدیک شدن است لذا معنای اصلی در آن ملحوظ می‏باشد.