تضحى

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
ضحو (۶ بار)

. ضحی انتشار نور آفتاب و گشتدش شعاع آن است. چنانکه راغب و دیگران گفته‏اند در صحاح و اقرب گفته: ضحوه بعد از طلوع خورشید و پس از آن ضحی است. در مجمع فرموده: اصل آن ظهور است «ضَحَا الشَّمْسُ یَضْحُو ضِحْواً» یعنی خورشید آشکار شد. معنی آیه چنین می‏شود: قسم به آفتاب و قسم به گسترش شعاع آن. در آیات ، ، . وقت را ضحی گفته به مناسبت گسترش نور خورشید. یعنی عذاب ما آنها که مشغول کار اند در یابد. گفت وقت وعده شما روز زینت است که مردم در نیمروز یا وقت چاشت مجتمع شوند، در آیه سوم مقصود از ضحی روز است به قرینه واللیل. . غرض از «لا تَضْحی» آن است که حرارت خورشید نه بینی در مجمع و اقرب آمده: «ضحی الرجل یضحی ضحی: اذا برز للشمس» یعنی ای آدم تو در آن بهشت عطشان نمی‏شوی و سوزش آفتاب نبینی. گفته‏اند: علت جمع این دو کلمه آن است که تشنگی بیشتر از حرارت از آفتاب است و هکذا در آیه ما قبل «اَنَّ لَکَ اَلّا تَجُوعَ فیها وَ لا تَعْری» گرسنگی عریانی شکم است مثل عریانی تن. * . عشیّه آخر روز وضحی اول روز و انتشار نور خورشید است و ضمیر «ضُحاها» به عشیّه راجع است یعنی: توقف نکرده‏اند مگر به قدر آخر روز یا اول آن عشیّه نظیر . نا گفته نماند: قربانی را از آن اضحیه گویند که ئر روز عید وقت گسترش نور آفتاب ذبح می‏شود (مجمع) جمع آن اضاحی است، بعضی ضحیّه و ضحایا گفته‏اند.