تصوف در اندلس

[ویکی فقه] تاریخ تصوف و نیز فلسفه در اندلس با محمد بن عبداللّه جبلی مشهور به ابن مَسَرَّه (متوفی ۳۱۹) شروع می شود، اما آسین پالاسیوس مدعی شده که در قرن چهارم در اسپانیا عقاید پریسیلین، که نزدیک به عرفان است، رایج بوده و برخی از این عقاید در عرفان ابن مسرّه وجود دارد؛ ازین رو، به نظر وی مکتب ابن مسرّه ادامه دهنده مکتب پریسیلین است.
مسلمانان در سال ۹۲، در زمان خلافت ولید بن عبدالملک اموی ، اندلس را فتح کردند و تا ۱۳۸ والیانی از طرف حکومت مرکزی آن جا را اداره می کردند.
در این دوره هنوز فرهنگ و تمدن اسلامی در اندلس، بخصوص در زمینه های فکری، به مرحله ظهور نرسیده بود.
با تأسیس حکومت مستقل در اندلس در ۱۳۹ بتدریج حوزه های علمی در این سرزمین پدید آمد، اما تا قرن سوم هنوز علوم عقلی و عرفانی به اندلس راه نیافته بود و بیش تر تلاش ها متوجه علوم نقلی و ادبیات عرب بود.
از اواخر قرن سوم افکار فلسفی و عرفانی، به رغم سخت گیری های فرمان روایان و علمای دینی اندلس، رشد کرد و تا سده ششم یعنی دوره ابن عربی به اوج خود رسید.

تاریخ تصوف اندلس
تاریخ تصوف و نیز فلسفه در اندلس با محمد بن عبداللّه جبلی مشهور به ابن مَسَرَّه (متوفی ۳۱۹) شروع می شود، اما آسین پالاسیوس مدعی شده که در قرن چهارم در اسپانیا عقاید پریسیلین، که نزدیک به عرفان است، رایج بوده و برخی از این عقاید در عرفان ابن مسرّه وجود دارد؛ ازین رو، به نظر وی مکتب ابن مسرّه ادامه دهنده مکتب پریسیلین است.

ابن مسرّه
ابن مسرّه در سفری به سرزمین های شرقی اسلام ( مصر و شام ، حجاز و ایران ) باطنیان آن ناحیه را ملاقات و با بعضی مریدان سهل تستری گفتگو کرد و از تعالیم آنان آگاه شد.
وی پس از بازگشت، از مردم کناره گیری کرد و در عزلت گاه خود، در کنار کوهی در قرطبه ، به تربیت گروه کوچکی از مریدان پرداخت.
با این که او در نشر افکار خود سخت محتاط بود، چندی بعد عقایدش از حلقه مریدانش فراتر رفت و متهم به کفر و الحاد شد.
صرف نظر از گرایش اعتزالیِ ابن مسرّه، بسیاری از مستشرقان او را پیرو فلسفه نوافلاطونی و انباذقلس / امپدوکلس می دانند.
البته در کتاب های مهم ابن مسرّه، مانند رساله خواص الحروف و حقائقها و اصولها و هم چنین التبصره یا الاعتبار، تأثیرات فلسفه نوافلاطونی و امپدوکلسی چندان آشکار نیست، اما تأثیر باطنیان و هم چنین عقاید سهل تستری واضح است.
برخی ابن مسرّه را اهل بدعت و تأویل قرآن کریم دانسته و گفته اند که سخنانی هم چون سخنان ذوالنون مصری و ابویعقوب نَهرْجوری بر زبان رانده و برخی هم گفته اند که او اهل زهد و دقت در غوامض اشارات صوفیه بوده است.
در حدود ۳۷۰، قاضی قرطبه به تعقیب پیروان ابن مسرّه پرداخت و بسیاری از مَسَرّیه (پیروان ابن مسرّه) توبه کردند و کتاب های آنان نیز سوزانده شد.

سلسله ابن مسرّه
...