[ویکی فقه] در مکتب تربیتی امام علی (علیه السّلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. این استعدادها در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا می شود. در این میان یکی از اصول مهم تعلیم و تربیت اصل تشویق و تنبیه است.
انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. این استعدادها در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا می شود. در این میان یکی از اصول مهم تعلیم و تربیت اصل تشویق و تنبیه است. بر اساس همین اصل، پیامبران و برگزیدگان الهی نیز بشارت و انذار را برای هدایت انسانها به کار می بردند. در قرآن مجید، تشویق و تنبیه در کنار هم ذکر شده است؛ لذا تشویق و تنبیه باید توام باشند. نهج البلاغه این گنجینه غنی معارف اسلام نیز، به کارگیری شیوه تشویق و تنبیه را به عنوان سیره امام علی (علیه السلام)، در تربیت و هدایت مردم نشان می دهد.تشویق در لغت به معانی مختلفی آمده است: به شوق آوردن، کسی را ستودن و او را دلگرم ساختن به چیزی و... تنبیه در لغت عبارتست از: آگاه ساختن کسی بر امری، هشیار ساختن، واقف گردانیدن به چیزی، مجازات کردن و... درباره اهمیت تشویق می توان گفت انسان به طور فطری علاقه به احترام، برتری و سرافرازی دارد. روان آدمی تشنه ستایش و تحسین است و لذا تشویق و سپاس دیگران، عامل محرک او محسوب می شود. در سایه تشویق می توان فرد را به کارهای مطلوب وا داشت و عملکرد او را به راه صحیح هدایت کرد. و اما اهمیت تنبیه در این است که چون انسان همواره در معرض لغزش ها، انحرافات و گناهانی است که مانع رسیدن او به سعادت حقیقی اش می باشد؛ لذا برای باز داشتن انسان از این موانع، تنبیه یا کیفر عامل مؤثری به شمار می رود. البته این هنگامی است که نمی توان از رفق، شفقت و محبت استفاده کرد. بنابراین، تنبیه بر اساس مقرّرات می تواند یک روش تربیتی باشد. به همین خاطر اسلام نیز تنبیه را در برخی موارد به شکل محدود و معتدل، برای اصلاح رفتارهای نامطلوب و با شروطی می پذیرد. حتی گاهی استفاده از آن را واجب می داند. در مکتب تربیتی امام علی (علیه السّلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. آن حضرت ضمن رعایت اصل تقدّم تشویق بر تنبیه، همواره مردم و یا کارگزاران را با در نظر داشتن نکات دقیق تربیتی، مورد تشویق یا تنبیه قرار می دانند. تشویق و تنبیه انواع گوناگونی دارد که هر کدام را می توان متناسب با نوع عمل و جایگاه فرد به کار برد. نکات کلیدی و مهمی را در مورد تشویق و تنبیه، باید در نظر گرفت تا اثر تربیتی مطلوب حاصل شود که بعضی از آن نکات عبارتند از: تناسب تشویق و تنبیه با رفتار شخص، پرهیز از افراط و تفریط، توجه به هدف نبودن تشویق و تنبیه، قاطعیت در تنبیه و عدم تبعیض، بجا و به موقع بودن تشویق و تنبیه، اشاره به علت تشویق یا تنبیه، اجرای تنبیه به صورت مرحله ای و...
مقدمه
اگر چه برخی از ویژگی های موجودات دیگر در انسان است، ولی انسان متفاوت از تمام موجودات می باشد؛ و از امتیازاتی برخوردار است که مختص او است. از منظر اسلام و قرآن، بینش های غربی مبنی بر اینکه انسان، ماشینی پیچیده است و یا به صورت یک حیوان تکامل یافته تصور شود پذیرفته نیست، بلکه انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. استعدادهایی که در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا شده و یا در اثر رها شدن یا تربیت ناصحیح به تباهی کشیده می شود؛ و چون انسان آفریده شده تا به کمال برسد لذا تربیت از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ بنابراین باید راه تربیت صحیح انسان را شناخت تا در اثر آن انسان از انحرافات باز داشته شود و به فعلیت کمال انسانی برسد. در تعلیم و تربیت، امر تشویق و تنبیه یا پاداش و کیفر به عنوان یکی از عوامل و محرک های مهم تلقی می شود. البته عوامل بسیار زیادی وجود دارند که رفتار فرد را تحت تاثیر قرار می دهند، اما در برخی شیوه ها، ایجاد تاثیر و تغییر به طور عمده بکار می رود. از شناخته شده ترین آن ها فرآیند تنبیه و تشویق است که فرد را در مسیر صحیح قرار می دهد.
یکی از اصول اجرای مدیریت
تشویق و تنبیه از اصولی است که به منظور اجرای مدیریت صحیح و مؤثر نیز اجرا می شود. تقریباً همه با اصطلاح تشویق و پاداش آشنایی دارند و معمولاً این دو ارتباط و پیوستگی نزدیکی با یکدیگر دارند، به طوری که یکی بدون دیگری معنایی نخواهد داشت. تشویق فرآیند پاداش دهی است به رفتار فرد، یعنی برانگیختن شوق و علاقه مجدد او به انجام همان رفتار. ساختار روانی و عاطفی انسان به گونه ای است که اگر مورد تایید و تشویق و دریافت پاداش قرار گیرد معمولاً خشنود می شود و انگیزه فعالیت بیش تری پیدا می کند. طبیعت انسان ها به گونه ای است از تشویق لذت برده و هنگامی که در انجام امور مورد تشویق قرار می گیرند، معمولاً در صدد بر می آیند تا آن امور را بهتر انجام دهند. از این رو تشویق و پاداش، در اصلاح یا تثبیت رفتار بسیار مؤثر است و کارشناسان تربیتی بر استفاده از این روش در تربیت افراد تاکید فراوان دارند. تنبیه، نیز عاملی است برای جلوگیری از کارهای ناپسند و زشت. تنبیه در اصل مجازاتی است (از قبیل سرزنش، محرومیت، جریمه، کتک و...) در مورد شخص خاطی تا او را آگاه کند و از خطا دورش بدارد و در نهایت به راستی و راه صواب سوقش دهد؛ لذا بیشتر جنبه تذکر و اصلاح دارد و انسان را از عمل خلاف و مسیر اشتباه باز می دارد.مکانیزم تنبیه به این صورت است که چون انسان به گونه ای طبیعی از ضرر و اموری که برای نفس او ناخوشایند روی گردان است، لذا انگیزه دفع ضرر تنبیه، در درون او مانعی برای ارتکاب پاره ای از اعمال می شود. روی همین اصل در اجتماعات مختلف بشری از آغاز تا کنون، اصل تنبیه معمول بوده است. تنبیه بدنی به قصد تربیت و اصلاح نسل ها و باز داری ایشان از لغزش و خطا، از بدو پیدایش جوامع و در دوره های مختلف به صور گوناگون خود را متجلی ساخته است. امروزه قوانین جزائی، در کشورهای مختلف، عاملی باز دارنده و از مصادیق تنبیه تلقی می شوند. از این رو است که در تربیت اسلامی نیز اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم، شناخته و پذیرفته شده است و در تربیت اسلامی جایگاه ویژه و مهمی را دارا است. در مکتب تربیتی امام علی (علیه السلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. آن حضرت ضمن رعایت اصل تقدّم تشویق بر تنبیه، همواره مردم و یا کار گزاران را با در نظر داشتن نکات دقیق تربیتی، مورد تشویق یا تنبیه قرار می دانند. در حقیقت روش تشویق و تنبیه در مدیریت اسلامی از پیامبران و برگزیدگان الهی اقتباس شده است. آن ها هم بشارت می دادند و هم می ترساندند. تشویق و تنبیه در اسلام جنبه تربیتی دارد. یعنی برای تربیت بهتر نیروهای انسانی و افزایش کیفیت و کارایی، آنان تشویق یا تنبیه می شوند. در قرآن تشویق و تنبیه در کنار هم ذکر شده است؛ لذا تشویق و تنبیه باید توام باشند، اگر چه تقدم با تشویق است.
سید علیپور، سید خلیل، مقاله نقش تشویق و تنبیه در مدیریت اسلامی، مجله پژوهشگر، شماره۱، پاییز ۱۳۸۳.
...
انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. این استعدادها در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا می شود. در این میان یکی از اصول مهم تعلیم و تربیت اصل تشویق و تنبیه است. بر اساس همین اصل، پیامبران و برگزیدگان الهی نیز بشارت و انذار را برای هدایت انسانها به کار می بردند. در قرآن مجید، تشویق و تنبیه در کنار هم ذکر شده است؛ لذا تشویق و تنبیه باید توام باشند. نهج البلاغه این گنجینه غنی معارف اسلام نیز، به کارگیری شیوه تشویق و تنبیه را به عنوان سیره امام علی (علیه السلام)، در تربیت و هدایت مردم نشان می دهد.تشویق در لغت به معانی مختلفی آمده است: به شوق آوردن، کسی را ستودن و او را دلگرم ساختن به چیزی و... تنبیه در لغت عبارتست از: آگاه ساختن کسی بر امری، هشیار ساختن، واقف گردانیدن به چیزی، مجازات کردن و... درباره اهمیت تشویق می توان گفت انسان به طور فطری علاقه به احترام، برتری و سرافرازی دارد. روان آدمی تشنه ستایش و تحسین است و لذا تشویق و سپاس دیگران، عامل محرک او محسوب می شود. در سایه تشویق می توان فرد را به کارهای مطلوب وا داشت و عملکرد او را به راه صحیح هدایت کرد. و اما اهمیت تنبیه در این است که چون انسان همواره در معرض لغزش ها، انحرافات و گناهانی است که مانع رسیدن او به سعادت حقیقی اش می باشد؛ لذا برای باز داشتن انسان از این موانع، تنبیه یا کیفر عامل مؤثری به شمار می رود. البته این هنگامی است که نمی توان از رفق، شفقت و محبت استفاده کرد. بنابراین، تنبیه بر اساس مقرّرات می تواند یک روش تربیتی باشد. به همین خاطر اسلام نیز تنبیه را در برخی موارد به شکل محدود و معتدل، برای اصلاح رفتارهای نامطلوب و با شروطی می پذیرد. حتی گاهی استفاده از آن را واجب می داند. در مکتب تربیتی امام علی (علیه السّلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. آن حضرت ضمن رعایت اصل تقدّم تشویق بر تنبیه، همواره مردم و یا کارگزاران را با در نظر داشتن نکات دقیق تربیتی، مورد تشویق یا تنبیه قرار می دانند. تشویق و تنبیه انواع گوناگونی دارد که هر کدام را می توان متناسب با نوع عمل و جایگاه فرد به کار برد. نکات کلیدی و مهمی را در مورد تشویق و تنبیه، باید در نظر گرفت تا اثر تربیتی مطلوب حاصل شود که بعضی از آن نکات عبارتند از: تناسب تشویق و تنبیه با رفتار شخص، پرهیز از افراط و تفریط، توجه به هدف نبودن تشویق و تنبیه، قاطعیت در تنبیه و عدم تبعیض، بجا و به موقع بودن تشویق و تنبیه، اشاره به علت تشویق یا تنبیه، اجرای تنبیه به صورت مرحله ای و...
مقدمه
اگر چه برخی از ویژگی های موجودات دیگر در انسان است، ولی انسان متفاوت از تمام موجودات می باشد؛ و از امتیازاتی برخوردار است که مختص او است. از منظر اسلام و قرآن، بینش های غربی مبنی بر اینکه انسان، ماشینی پیچیده است و یا به صورت یک حیوان تکامل یافته تصور شود پذیرفته نیست، بلکه انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. استعدادهایی که در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا شده و یا در اثر رها شدن یا تربیت ناصحیح به تباهی کشیده می شود؛ و چون انسان آفریده شده تا به کمال برسد لذا تربیت از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ بنابراین باید راه تربیت صحیح انسان را شناخت تا در اثر آن انسان از انحرافات باز داشته شود و به فعلیت کمال انسانی برسد. در تعلیم و تربیت، امر تشویق و تنبیه یا پاداش و کیفر به عنوان یکی از عوامل و محرک های مهم تلقی می شود. البته عوامل بسیار زیادی وجود دارند که رفتار فرد را تحت تاثیر قرار می دهند، اما در برخی شیوه ها، ایجاد تاثیر و تغییر به طور عمده بکار می رود. از شناخته شده ترین آن ها فرآیند تنبیه و تشویق است که فرد را در مسیر صحیح قرار می دهد.
یکی از اصول اجرای مدیریت
تشویق و تنبیه از اصولی است که به منظور اجرای مدیریت صحیح و مؤثر نیز اجرا می شود. تقریباً همه با اصطلاح تشویق و پاداش آشنایی دارند و معمولاً این دو ارتباط و پیوستگی نزدیکی با یکدیگر دارند، به طوری که یکی بدون دیگری معنایی نخواهد داشت. تشویق فرآیند پاداش دهی است به رفتار فرد، یعنی برانگیختن شوق و علاقه مجدد او به انجام همان رفتار. ساختار روانی و عاطفی انسان به گونه ای است که اگر مورد تایید و تشویق و دریافت پاداش قرار گیرد معمولاً خشنود می شود و انگیزه فعالیت بیش تری پیدا می کند. طبیعت انسان ها به گونه ای است از تشویق لذت برده و هنگامی که در انجام امور مورد تشویق قرار می گیرند، معمولاً در صدد بر می آیند تا آن امور را بهتر انجام دهند. از این رو تشویق و پاداش، در اصلاح یا تثبیت رفتار بسیار مؤثر است و کارشناسان تربیتی بر استفاده از این روش در تربیت افراد تاکید فراوان دارند. تنبیه، نیز عاملی است برای جلوگیری از کارهای ناپسند و زشت. تنبیه در اصل مجازاتی است (از قبیل سرزنش، محرومیت، جریمه، کتک و...) در مورد شخص خاطی تا او را آگاه کند و از خطا دورش بدارد و در نهایت به راستی و راه صواب سوقش دهد؛ لذا بیشتر جنبه تذکر و اصلاح دارد و انسان را از عمل خلاف و مسیر اشتباه باز می دارد.مکانیزم تنبیه به این صورت است که چون انسان به گونه ای طبیعی از ضرر و اموری که برای نفس او ناخوشایند روی گردان است، لذا انگیزه دفع ضرر تنبیه، در درون او مانعی برای ارتکاب پاره ای از اعمال می شود. روی همین اصل در اجتماعات مختلف بشری از آغاز تا کنون، اصل تنبیه معمول بوده است. تنبیه بدنی به قصد تربیت و اصلاح نسل ها و باز داری ایشان از لغزش و خطا، از بدو پیدایش جوامع و در دوره های مختلف به صور گوناگون خود را متجلی ساخته است. امروزه قوانین جزائی، در کشورهای مختلف، عاملی باز دارنده و از مصادیق تنبیه تلقی می شوند. از این رو است که در تربیت اسلامی نیز اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم، شناخته و پذیرفته شده است و در تربیت اسلامی جایگاه ویژه و مهمی را دارا است. در مکتب تربیتی امام علی (علیه السلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. آن حضرت ضمن رعایت اصل تقدّم تشویق بر تنبیه، همواره مردم و یا کار گزاران را با در نظر داشتن نکات دقیق تربیتی، مورد تشویق یا تنبیه قرار می دانند. در حقیقت روش تشویق و تنبیه در مدیریت اسلامی از پیامبران و برگزیدگان الهی اقتباس شده است. آن ها هم بشارت می دادند و هم می ترساندند. تشویق و تنبیه در اسلام جنبه تربیتی دارد. یعنی برای تربیت بهتر نیروهای انسانی و افزایش کیفیت و کارایی، آنان تشویق یا تنبیه می شوند. در قرآن تشویق و تنبیه در کنار هم ذکر شده است؛ لذا تشویق و تنبیه باید توام باشند، اگر چه تقدم با تشویق است.
سید علیپور، سید خلیل، مقاله نقش تشویق و تنبیه در مدیریت اسلامی، مجله پژوهشگر، شماره۱، پاییز ۱۳۸۳.
...
wikifeqh: تشویق_و_تنبیه_از_منظر_امام_علی