[ویکی فقه] تشریح بدن الانسان (کتاب). «تشریح بدن الانسان»، نگاشته ابوسهل عیسی بن یحیی مسیحی (متوفی ۴۰۱ ق) است و چنان که از نام آن پیداست، به مبحث تشریح (آناتومی) اختصاص دارد.
در اسم این کتاب اختلاف است. بعضی آن را «تشریح المسیحی» نام نهاده اند، چرا که در بالای بعضی از نسخ محظوط آن این اسم آمده است. بسیاری دیگر این کتاب را با نام «اظهار حکمة الله فی خلق الانسان» ضبط کرده اند. به نظر می رسد این تعبیر برگرفته از مقدمه ای باشد که ناسخ این کتاب نگاشته است. وی در مقدمه ای کوتاه می نویسد: «هذا کتاب فی تشریح بدن الانسان صنفه ابوسهل عیسی بن یحیی المسیحی علیه ما یستحق و زعم انه مشتمل علی فوائد لطیفة شریفة لم یسبق الی معرفتها احد ممن تقدمه و انه استقصی فیه و فی منافع القوی و افعالها و غیرها و انه لم یقصد الا لیظهر حکمة الله فی خلق الانسان و یشکره من یطلع علیها و الله اعلم بالنیات . البته نمی دانیم چرا این دسته، صدر عبارت را رها کرده اند و به انتهای آن چسبیده اند.از سال و انگیزه تالیف این اثر بی خبریم، البته- چنان که ناسخ نوشته- می توان گفت انگیزه نگارش این اثر اظهار حکمت الهی در خلقت انسان بوده است، نه برای اهدا به حاکمی و یا بر اساس درخواست کسی.
ساختار کتاب
مؤلف، ساختار خاصی را برای این اثر در نظر نگرفته است، بلکه وی مطالب مورد نظرش را سلسله وار در پی هم نوشته و تنها هر بخش را از بخش دیگر با کلمه «فصل» جدا نموده که تعداد این فصول، ۱۰۷ تا است.
گزارش محتوا
مباحث این کتاب با گفتاری پیرامون منافع علم تشریح شروع می شود، سپس مؤلف به ترکیب بدن انسان و روح می پردازد و پس از آن مباحث تشریحی با بررسی و تشریح آلات تنفسی بدن انسان آغاز می شود و با بحث پیرامون تشریح رحم پایان می پذیرد.مؤلف، از اعضاء به ترتیب بحث می کند و منفعت هر عضو را بیان می نماید و در ادامه، امراض مربوط به هر عضو را همراه با شیوه معالجه و درمان آن ها بیان می کند.بنابراین، کتاب «تشریح بدن الانسان» را باید نگاشته ای جامع در علم تشریح دانست.علاوه بر مهارت ابوسهل در دانش پزشکی، وی نویسنده ای توانا است و شاهد این مدعا بیان شیوا و رسای او در بیان مطالب پیچیده علمی است؛ امری که شاید بسیاری دیگر از پزشکان از انجام آن ناتوان باشند.از خصوصیات دیگر این اثر، پرهیز مؤلف از نقل قول و مناقشات بی فایده است، بلکه آنچه را مؤلف در این اثر می نویسد، تحقیقات خود او و مطالبی است که خود حلاجی نموده است.
وضعیت کتاب
...
در اسم این کتاب اختلاف است. بعضی آن را «تشریح المسیحی» نام نهاده اند، چرا که در بالای بعضی از نسخ محظوط آن این اسم آمده است. بسیاری دیگر این کتاب را با نام «اظهار حکمة الله فی خلق الانسان» ضبط کرده اند. به نظر می رسد این تعبیر برگرفته از مقدمه ای باشد که ناسخ این کتاب نگاشته است. وی در مقدمه ای کوتاه می نویسد: «هذا کتاب فی تشریح بدن الانسان صنفه ابوسهل عیسی بن یحیی المسیحی علیه ما یستحق و زعم انه مشتمل علی فوائد لطیفة شریفة لم یسبق الی معرفتها احد ممن تقدمه و انه استقصی فیه و فی منافع القوی و افعالها و غیرها و انه لم یقصد الا لیظهر حکمة الله فی خلق الانسان و یشکره من یطلع علیها و الله اعلم بالنیات . البته نمی دانیم چرا این دسته، صدر عبارت را رها کرده اند و به انتهای آن چسبیده اند.از سال و انگیزه تالیف این اثر بی خبریم، البته- چنان که ناسخ نوشته- می توان گفت انگیزه نگارش این اثر اظهار حکمت الهی در خلقت انسان بوده است، نه برای اهدا به حاکمی و یا بر اساس درخواست کسی.
ساختار کتاب
مؤلف، ساختار خاصی را برای این اثر در نظر نگرفته است، بلکه وی مطالب مورد نظرش را سلسله وار در پی هم نوشته و تنها هر بخش را از بخش دیگر با کلمه «فصل» جدا نموده که تعداد این فصول، ۱۰۷ تا است.
گزارش محتوا
مباحث این کتاب با گفتاری پیرامون منافع علم تشریح شروع می شود، سپس مؤلف به ترکیب بدن انسان و روح می پردازد و پس از آن مباحث تشریحی با بررسی و تشریح آلات تنفسی بدن انسان آغاز می شود و با بحث پیرامون تشریح رحم پایان می پذیرد.مؤلف، از اعضاء به ترتیب بحث می کند و منفعت هر عضو را بیان می نماید و در ادامه، امراض مربوط به هر عضو را همراه با شیوه معالجه و درمان آن ها بیان می کند.بنابراین، کتاب «تشریح بدن الانسان» را باید نگاشته ای جامع در علم تشریح دانست.علاوه بر مهارت ابوسهل در دانش پزشکی، وی نویسنده ای توانا است و شاهد این مدعا بیان شیوا و رسای او در بیان مطالب پیچیده علمی است؛ امری که شاید بسیاری دیگر از پزشکان از انجام آن ناتوان باشند.از خصوصیات دیگر این اثر، پرهیز مؤلف از نقل قول و مناقشات بی فایده است، بلکه آنچه را مؤلف در این اثر می نویسد، تحقیقات خود او و مطالبی است که خود حلاجی نموده است.
وضعیت کتاب
...
wikifeqh: تشریح_بدن_الانسان _(کتاب)