تشت و خایه

لغت نامه دهخدا

تشت و خایه. [ ت َ ت ُ ی ِ ] ( ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) آن نوعی بازی است که خایه مرغ راخالی کرده به شبنم پر کنند و راهش ببندند و در هوای گرم در تشت نهند و اگر گرم نباشد در زیر تشت آتش کنند و شبنم مستحیل بهوا شود، بالطبع میل به بالا کند وچندان رود که از چشم غایب شود و بجای شبنم سیماب کنند همین اثر دارد. ( برهان ) ( از انجمن آرا ) ( از غیاث اللغات ) ( از فرهنگ رشیدی ) ( آنندراج ). یک نوع بازی که تخم مرغ آگنده از پاره ای داروها را در میان تشتی در آفتاب گذارند تا بالا رود. ( ناظم الاطباء ) :
تشتی است این سپهر و زمین خایه ای در آن
گر علم تشت و خایه ندانسته ای بدان.
خاقانی ( از انجمن آرا ).
|| نام طلسمی هم بوده است. ( برهان ).نام طلسمی. ( ناظم الاطباء ). || کنایه از زمین و آسمان هم هست چه زمین در میان آسمان است. ( برهان ) ( آنندراج ). زمین و آسمان. ( ناظم الاطباء ). || علم نجوم را نیز علم تشت و خایه میگویند. ( برهان ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). و رجوع به طشت و خایه شود.

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱- نوعی بازی و آن چنانست که خایهای ( تخم مرغی ) را خالی کنند و از شبنم پر سازند و راه آنرا محکم کنند و در هوای گرم در تشتی مسی گذارند و اگر هوا گرم نباشد اندکی آتش در زیر تشت افروزند. چون تشت گرم شود تخم مرغ بجانب هوا پران گردد.۲- زمین و آسمان ( چه مدتها زمین را درمیان آسمان می پنداشتند ). ۳- نام طلسمی است . یا علم تشت و خایه. علم نجوم .

فرهنگ معین

(تَ تُ یِ یا یَ ) (اِمر. ) ۱ - نوعی بازی و آن چنان است که خایه ای (تخم مرغی ) را خالی کنند و از شبنم پر سازند و راه آن را محکم کنند و در هوای گرم در تشتی مسی گذارند و اگر هوا گرم نباشد اندکی آتش در زیر تشت افروزند. چون تشت گرم شود، تخم مرغ به جانب هوا پران

پیشنهاد کاربران

بپرس