تریلوبیت ها یا سه لَپی ها ( به انگلیسی: Trilobites ) رده ای منقرض شده از جانوران بندپاتبار هستند که در دوران دیرینه زیستی می زیستند. [ ۱]
در زیست شناسی زیرشاخه ای که تریلوبیت ها به آن تعلق دارند «سه لَپ ریخت وندان» ( Trilobitomorpha ) نام دارد. اعضای بدن سه لپ ریخت وندان دارای سه لَپ طولی و سروسینه و شکم و یک جفت شاخک ( antenna ) و ضمایم دوشاخه ای ( biramus ) است. [ ۲]
تریلوبیت ها گروهی از بندپایان قدیمی، بسیار ساده و ساکن دریا بودند که از روی بدن بندبند و پوشش سخت خارجی، مشخص می شوند. تفاوت آن ها با دیگر بندپایان، در زوائد حرکتی و دگردیسی اولیهٔ آن هاست. تریلوبیت ها ازجملهٔ اولین بی مهرگانی هستند که به واسطهٔ گسترش وسیع در محدودهٔ کوتاه زمان زمین شناسی، نقش ویژه ای را در سنگواره شناسی و دیرینه شناسی ایفا می کنند.
تریلوبیت ها دریازی بودند و برای اولین بار در کامبرین پیشین ظاهر و در پرمین پسین منقرض شدند. تاکنون حدود ۵ هزار سرده و بیش از ۱۹ هزار گونه از آن ها شناسایی شده اند.
به نظر می رسد در این مدت زمان، بیش ترین اهمیت تریلوبیت ها در کامبرین و اردوویسین بود؛ یعنی زمانی که تنوع و تعداد آن ها در محیط های دریایی بسیار زیاد بود به طوری که فقط در کامبرین، ۶۰۰ سرده از آن ها شناخته شده است.
در طول سیلورین و دونین، تعداد آن ها رو به کاهش نهاد. تنها به عنوان یک عضو کوچک از جانوران دریا مطرح بودند و فقط ۶۰ سرده از آن ها وجود داشت. در ادامه، در کربونیفر از تریلوبیت ها فقط یک راسته باقی ماند و سرانجام در پرمین پسین، این جانوران از صحنهٔ روزگار محو شدند.
طول تریلوبیت ها از ۰٫۱ تا ۷ سانتی متر متغیر است. از آن جا که سطح پشتی آن ها از طول به سه قسمت تقسیم شده است ( یک لبه مرکزی و دولب کناری ) ، تریلوبیت نام گرفته اند. علاوه براین تقسیمات طولی، پوشش اسکلت پشتی در عرض نیز به سه قسمت تقسیم شده است که عبارتند از: سفالون۱۰، توزاکس۱۱ و پیجیدیم۱۲.
هر یک از این قسمت ها از قطعات اسکلتی تشکیل شده اند. قطعات فوق در بخش سر و دم به یکدیگر متصل و غیرقابل حرکت بودند و فقط در بخش سینه ( که شامل ۲ تا ۴ قطعه هستند ) ، به یکدیگر مفصل شده بودند و نسبت به یکدیگر حرکت داشتند، به همین دلیل می توانستند در سطح شکمی خود را جمع کنند.
اسکلت تریلوبیت ها از نوع خارجی و ترکیب آن از کیتین، فسفات کلسیم و برخی مواد معدنی دیگر نظیر کربنات کلسیم است. محدودهٔ خارجی اسکلت که پشت لاک ( کاراپاس ) نامیده می شود، معمولاً بیضی تا تخم مرغی شکل است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر زیست شناسی زیرشاخه ای که تریلوبیت ها به آن تعلق دارند «سه لَپ ریخت وندان» ( Trilobitomorpha ) نام دارد. اعضای بدن سه لپ ریخت وندان دارای سه لَپ طولی و سروسینه و شکم و یک جفت شاخک ( antenna ) و ضمایم دوشاخه ای ( biramus ) است. [ ۲]
تریلوبیت ها گروهی از بندپایان قدیمی، بسیار ساده و ساکن دریا بودند که از روی بدن بندبند و پوشش سخت خارجی، مشخص می شوند. تفاوت آن ها با دیگر بندپایان، در زوائد حرکتی و دگردیسی اولیهٔ آن هاست. تریلوبیت ها ازجملهٔ اولین بی مهرگانی هستند که به واسطهٔ گسترش وسیع در محدودهٔ کوتاه زمان زمین شناسی، نقش ویژه ای را در سنگواره شناسی و دیرینه شناسی ایفا می کنند.
تریلوبیت ها دریازی بودند و برای اولین بار در کامبرین پیشین ظاهر و در پرمین پسین منقرض شدند. تاکنون حدود ۵ هزار سرده و بیش از ۱۹ هزار گونه از آن ها شناسایی شده اند.
به نظر می رسد در این مدت زمان، بیش ترین اهمیت تریلوبیت ها در کامبرین و اردوویسین بود؛ یعنی زمانی که تنوع و تعداد آن ها در محیط های دریایی بسیار زیاد بود به طوری که فقط در کامبرین، ۶۰۰ سرده از آن ها شناخته شده است.
در طول سیلورین و دونین، تعداد آن ها رو به کاهش نهاد. تنها به عنوان یک عضو کوچک از جانوران دریا مطرح بودند و فقط ۶۰ سرده از آن ها وجود داشت. در ادامه، در کربونیفر از تریلوبیت ها فقط یک راسته باقی ماند و سرانجام در پرمین پسین، این جانوران از صحنهٔ روزگار محو شدند.
طول تریلوبیت ها از ۰٫۱ تا ۷ سانتی متر متغیر است. از آن جا که سطح پشتی آن ها از طول به سه قسمت تقسیم شده است ( یک لبه مرکزی و دولب کناری ) ، تریلوبیت نام گرفته اند. علاوه براین تقسیمات طولی، پوشش اسکلت پشتی در عرض نیز به سه قسمت تقسیم شده است که عبارتند از: سفالون۱۰، توزاکس۱۱ و پیجیدیم۱۲.
هر یک از این قسمت ها از قطعات اسکلتی تشکیل شده اند. قطعات فوق در بخش سر و دم به یکدیگر متصل و غیرقابل حرکت بودند و فقط در بخش سینه ( که شامل ۲ تا ۴ قطعه هستند ) ، به یکدیگر مفصل شده بودند و نسبت به یکدیگر حرکت داشتند، به همین دلیل می توانستند در سطح شکمی خود را جمع کنند.
اسکلت تریلوبیت ها از نوع خارجی و ترکیب آن از کیتین، فسفات کلسیم و برخی مواد معدنی دیگر نظیر کربنات کلسیم است. محدودهٔ خارجی اسکلت که پشت لاک ( کاراپاس ) نامیده می شود، معمولاً بیضی تا تخم مرغی شکل است.
wiki: تریلوبیت